جمعه, 05 مهر 1392 ساعت 03:30
از مغاک ظلمت تا چکاد نور
اهمیت تاریخ به کهنسالی آن نیست و اهمیت روزها و سال ها نیز به این نیست که بر عمر تاریخ می افزایند. اهمیت سال ها و روزها و حتی لحظه ها در رخداد وقایعی است که تاریخ را از یکنواختی و ملال درآورده، دچار تغییرات بزرگی می کند و به آن هویت می دهد. شکوه اینوقایع تاریخ ساز نیز به نوع و میزان آن بستگی دارد. اما برای امام خمینی (ره) که معتقد بودند: « ما باید تمام عشق مان خدا باشد، نه تاریخ» نمی توان بر اساس اشکها و لبخندهای نتریخ، تحلیل ارائه داد. فقط می توان برای آن احساس مقدسی که برخاسته از ادای تکلیف الهی بود، متصور شد. و تاریخی که حکایت تاریکخانه هایش طولانی تر از هر چیز دیگر است، سخت محتاج چنین تاریخسازانی است که مشعلی از سعادت در دست دارند.
هشت سال دفاع مقدس، حکایت مقاومت و مظلومیت مردمی است که حافظه تاریخی آنها پر بود از تاریکخانه هایی که شاهان و سلاطین ساخته بودند. هرچند شعله های کوتاهی گاهی در این تاریکی ها درخشیده بود، اما خفاشان که تاریکی زیستگاه ابدی آنان است، پیوسته ازگسترش این شعله ها جلوگیری می کردند. فروغ این شعله ها زیر خاکستر روزگار مدفون شد تا آنگاه کهمردی نورانی با اسم هایی که از آسمان باریده بود، خاکسترها را کنار زد و شعله ها چنان فروغی یافتند که آتش به بنیانهای کهن ظلم انداخت. مسیرهای ارتباطی آسمان و زمین که دیرگاهی بود خلوت و بی تردد مانده بودند، ناگهان پر از مردمی شد که از مفاک خاک به قصد چکاد آسمان، مسیرهای شهادت و ایثار را برگزیده بودند. تومار شاهان شاهان و سلاطین درهم پیچید و در زمستانی که یخهای ستم ذوب می شد، تاریخ چنان تکان داده شد که لرزه بر وجود تمام جباران روزگار نوین انداخت. انقلاب پیروز شد و جمهوری اسلامی ایران، سلطنت کهنه شاهنشاهی را به بایگانی تاریخ سپرد. اما این هنوز آغاز راه بود. مردم در بهار آزادی جای خالی شهدای خویش را افسوس می خورند و هنوز نهال انقلاب اسلامی ریشه محکم نکرده بود که ناگهان بادهای مرگبار و مسموم از غرب وزیدند و شیطانی خونریز و درنده خو با فرمانبری از شیطان بزرگ، هجوم خود را برای کندن این نهال تازه پا آغاز کرد. فردای روزی که قرار بود زنگ مدارس از پس تعطیلی تابستانه به صدا درآید، دانش آموزان با انفجار بمب ها و راکتهای ارتش بعث عراق به استقبال مهر رفتند. در سی و یکم شهریور سال 59 رژیم بعثی با تصمیم و طرح قبلی و با هدف توسعه طلبی و کشور گشایی در پایان قرن بیستم و به قصد براندازی جمهوری اسلامی ایران جنگی تمام عیار را به کشور ما تحمیل کرد. طرح عنوانی مجعول به بهانه عربی بودن خوزستان دو حقیقت را به طور مشخص به اثبات رساند. اول جاه طلبی و کشورگشایی که در رویاهای طلایی سردار قادسیه تعبیر یافته بود و دیگری از بین بردن کامل انقلاب اسلامی تا جایی که از ایران متحد و یکپارچه، ایرانی چند تکه و تجزیه شده به وجود آورد و این دو حقیقت عملا با سکوت و همراهی استکبار جهانی مورد تأیید قرار گرفته بود. اما در همان روزهایی که سردار تازه قادسیه جعل حقیقت می کرد، در ایران واژه هایی همانند شهادت و فداکاری و دفاع از ملک و دین و ناموس مهنا پیدا می کرد. چون به همان اندازه و بلکه بیشتر او را به دفاع از فضیلت ها و شرافت ها فراخوانده است. شاید نخستین بار واژه جنگ تحمیلی را امام خمینی (ره) در پیامی به زائران بیت الله الحرام و چندی پیش از هجوم گسترده رژیم عراق به ایران وارد ادبیات دفاع مقدس کرد. و آن هشدار به ملت های جهان در برابر ابرقدرتهای ستمگر بود که در صورت سرپیچی و عصیان ملت ها نسبت به ستم استکباری، آنها را گرفتار جنگ های تحمیلی می کنند و این فرموده حضرت امام مدتی بعد بر اثر مقاومت و ایستادگی ملت مسلمان ایران در برابر خواسته های غیر انسانی استکبار رنگ حقیقت به خود گرفت و جنگی بر ایرانیان تحمیل شد که قله های جدیدی از مقاومت، بردباری، فداکاری و عشق به لقاء الله را در جهان برافراشت و صفحه تازه ای از حماسه را مقابل چشم انسان هزاره سوم گشود.
جنگ هیچگاه در نگاه انسانهای این باور خوشایند نبوده و نیست. چند روز پس از هجوم رژیم بعث به ایران، امام خمینی (ره) در گفت و گو با خبرنگاران خارجی در پاسخ به پرسشی که نظر ایشان را درباره جنگ جویا شده بود، گفتند: « اولا ما به تبع اسلام با جنگ همیشه مخالفیم و میل داریم که بین همه کشورها صلح و آرامش باشد.» و بعد فاصله این حقیقت را نیز بازگو می کنند که: « اگر جنگ را به ما تحمیل کنند ما تمام ماتمان جنگ جوست و با تمام قوا مقابله می کند.»
شاید این مقایسه قابل تأمل باشد! اما پیامب که در خود دارد حکایت گریز از جنگ است و آن وزارت جنگ است در رژیم سلطنت که به وزارت دفاع در جمهوری اسلامی ایران تغییر نام داد. چون اسلام معتقد به دفاع از ارزشهای معنوی است و تقدس این ارزشها نیز درجات مختلف دارند. دفاع از نفس، حریم، انسانها، دین، ناموس و غیره از جمله انواع دفاع مقدس اند. امام خمینی (ره) نیز با نگاهی کاملا دین باورانه به جنگ است که فرمودند: « امروز ارتش ما، سپاهیان ما، بسیج ما، عشایر ما و ملت ما چه در جبهه و چه در خارج جبهه فعالند و متحرک و در مقابل همه ناگواریها ایستاده اند و جنگ را برای خودشان گوارا می دانند. برای اینکه جنگ ما دفاع است. هجوم نیست و جنگ دفاعی از تکلیف های شرعی و وجدانی و انسانی همه است. »
یا در جایی دگر به صراحت اعلام می کنند که: « ما و ملت اسلامی ما جنگجو و هجوم گر نبوده ایم و نیستیم و از این جنگ تحمیلی هم خوشمان نمی آید» و سپس برای چندمین بار تأکید می کنند: « در عین حال که ما از جنگ گریزان هستیم، لیکن دفاع که حق هر انسانی است و واجب است بر هر انسان دفاع از خود و از کشور خود و از دین خود، ما به عنوان دفاع در مقابل این قدرتها ایستاده ام».
و برای اثبات تفکر خویش در دیدار دبیرکل کنفرانس اسلامی در اسقند سال 59 خطاب به وی می پرسند: « آیا الان ما در مملکت عراق جنگ می کنیم یا در مملکت ایران داریم جنگ می کنیم؟» و سپس با تذکر اینکه هیأتی بین المللی رسیدگی کند اگر صدام جنایتکار است او را تنبیه و اگر ما جنایتکار هستیم، ما را تأدیب کند و به این وسیله روش اسلامی رسیدگی به جنگ را به آنها پیشنهاد می کند و در ضمن بر لزوم دفاع و ادامه آن تا
حصول نتیجه پافشاری می فرمایند: «ما تحت رهبری پیامبر اسلام این دو کلمه را می خواهیم اجرا کنیم که مظلوم نباشیم و ظالم هم نباشیم. ماتعدی به هیچ کشوری به واسطه دستوری که به ما رسیده است از اسلام، نخواهیم کرد.»
از طرفی امام خمینی (ره) وقوع جنگ تحمیلی را برای ملتی که سالیان دراز زیر یوغ استکبار دچار خمودگی و رخوت شده، دارای خیر و برکت می داند و از آن به عنوان تجلی نصرت و قدرت الهی در تحول روحی ملت برای مقابله با ظلم یاد می کند. و این یک حقیقت بزرگ در تاریخ است که جنگها هرچند خانمانسوز و ویرانگر، لما بر طرف کننده سستی و رخوت انسانها نیز هست و به فرموده امام: « جوهره انسان که باید همیشه متحرک و فعال باشد، در جنگ بروز می کند».
« تحول انسان» در جنگ موضوعی بود که امام بسیار بر آن تأکید داشته و از آن به عنوان تحول معجزه آیا نام می بردند. تحولی که اگر اساتید اخلاق و عرفان می خواستند روی مردمی انجام بدهند، پس از سالها مرارت و تعلیم و تربیت، تعداد محدودی را شامل می شد. اما جنگ چنان مردم را دچار تحول کرد که در معیارها و حسابهای هیچ محاسبه گری نمی گنجید. مردم با وقوع انقلاب اسلامی و سپس جنگ تحمیلی چنان شدند که بی هراس از مرگ مقابل مرگ بارترین و هولناک ترین سلاح های شیطان مقاومت می کردند.
جنگ تحمیلی اضافه بر تحرک و پویایی، سبب تثبیت رفتارهایی شد که امروز سخت در قحطی آن بسر می برد. خصلت هایی نظیر شجاعت و فداکاری و جوانمردی در جنگ در مقطعی از روزگار چنان رواج یافت که بی راه نیست اگر بگوییم قسمت هایی از خاک ایران چنان تقدس یافتند و آسمانی شدند که به حق نباید ناپاک و بی وضو بر آنها گام نهاد. گنجینه های درخشانی از گ.هرهای تابناک فضیلت ها و شرافت های انسانی که تا انتهای تاریخ، حیات و حرکت و سعادت را بر نسل ها در همه عصرها خواهد افشاند.
جنگ تحمیلی که به اعتقاد امام مقابله همه اسلام با همه کفر بود، دارای خیرهای دیگری نیز در عرصه های فرهنگی و به ویژه سیاسی بود. یکی موضوع ارتش بود که تا پیش از جنگ تحمیلی، گروههای سیاسی ضد انقلاب سعی بسیاری بر نابودی آن داشتند. فراموش نکرده ایم تبلیغات گسترده ای را که علیه ارتش و براندازی کامل آن به راه انداخته بودند. اما جنگ تحمیلی سبب اثبات تفکرات امام خمینی (ره) درباره ارتش و پشتیبانی ایشان از این نیرو بود که با قدرت و صلابت در جنگ تأثیرات خوشایندی از خود به یادگار گذاشت. موضوع دیگر، گروهک های ضد انقلاب بود که شعارهای به ظاهر زیبای حمایت از خلق و محرومان سرداده، اما عملا در پی کسب قدرت بودند. وقوع دفاع مقدس سبب گریز آنها از صحنه های دشوار شد و حتی برخی به آغوش دشمنان مردم پناه بردند. اما مهمترین برکت جنگ حفظ اتحاد مردم مسلمان و انقلابی بود. دشمن با این اندیشه که مردم پس از پیروزی انقلاب، اتحاد خود را از دست داده اند و با ضربه ای تسلیم خواهند شد، هجوم خویش را
آغاز کرد. تفکر احیای « مرزهای شرقی میهن عربی» و اختلاف عرب و عجم در برخورد با سد نیرومند مردم متلاشی شد و دفاع مقدس ثابت کرد که مردم حتی بیشتر از قبل متحد شده اند. حتی وقتی سال هایی از دفاع گذشت و دشمن فهمید با مقاومت و رشادت رزمندگان اسلام به اهداف خود نخواهد رسید، به انزوای ایران روآورد و با حربه تحریم های اقتصادی وارد عمل شد.
آغاز کرد. تفکر احیای « مرزهای شرقی میهن عربی» و اختلاف عرب و عجم در برخورد با سد نیرومند مردم متلاشی شد و دفاع مقدس ثابت کرد که مردم حتی بیشتر از قبل متحد شده اند. حتی وقتی سال هایی از دفاع گذشت و دشمن فهمید با مقاومت و رشادت رزمندگان اسلام به اهداف خود نخواهد رسید، به انزوای ایران روآورد و با حربه تحریم های اقتصادی وارد عمل شد.
با همه تعاریفی که شد، این هرگز دلیلی نبود که دفاع مقدس ما نیز شبیه همان جنگی باشد که سردار قادسیه درخواب دیده و برای رسیدن به اهداف خود از هیچ جنایتی ابا نداشت. در همان روزهای ابتدایی دفاع مقدس، رژیم بعث حتی از کشتار مردم بی دفاع خودداری نمی کرد و سلاح هایی را وارد جنگ کرد که همه آنها نقض کننده قوانین بین الملل بود. در این روزها تب مقابله به مثل در احساسات نیروهای رزمنده و مردم بالا می رفت. امام خمینی (ره) در همان اولین روزهای دفاع مقدس تکلیف را مشخص کرد. ایشان به مناسبت آغاز سال تحصیلی جدید خطوط یک نبرد نفسانی و یک نبرد مقدس را کاملا ترسیم کرده و فرمودند: « ما همیشه بنا داریم در این برخوردها طوری بشود که جواب برخورد آنها داده بشود، اما به ملت عراق خدای نخواسته صدمه ای وارد نشود.»
و در هنگامی که رِم بعث شهرهای خرمشهر و اهواز را بی محابا بمباران می کرد، امام با استناد به موازین اسلام، ارتش را از مقابله به مثل پرهیز داده و می فرمود: « این طور نیست که ایران نتواند اینها را از بین برد. لکن می خواهد قدم به قدم پیش رود که مبادا بی گناهان خئای ناخواسته زیر پا بروند. پس ما باید روی قواعد اسلامی عمل بکنیم».
بزرگترین خصوصیت جنگ تحمیلی این بود که در باور رزمندگان اسلام شکست یا پیروزی به معنای مصطلح جنگ های امروزی معنایی نداشت. در همان آغاز جنگ، امام خمینی (ره) به چنان قدرت و قاطعیت پیروزی را نوید می دهد که گویی آن را در دست خود دارد. برای انسانی که با تکیه به کلام قرآن معتقد به فلسفه شهادت است و مردن یا کشته شدن در راه « او» را سعادت می داند، شکست معنایی ندارد: « ما چه پیروز بشویم در علم ماده و چه مغلوب بشویم، غلبه برماست. پیغمبر اسلام هم در بعضی جنگها شکست خورد، لیکن غلبه با او بود.»
گذشته از این نگاه آسمانی که شکست در آن جایی ندارد، از نگاه زمینی نیز وقتی می فهمیم در هشت سال دفاع مقدس پیروز شده ایم که به اندیشه ها و رویاهای صدام و حامیان قدرتمندش در هجوم به ایران اسلامی آگاه باشیم. مروری بر اشغال بخش بزرگی از سرزمین ایران در ابتدای جنگ و سپس مقاومت و از جان گذشتگی نخبگان و رشید دلاوران این مرز و بوم و ایثار مردم در بازپس گیری آنها، خود حکایت پیروزی در این جنگ بود. اهداف توسعه طلبانه و هجوم ناجوانمردانه برای کشورگشایی و نابودی انقلاب اسلامی سبب شد تا امام خمینی (ره) با همراه داشتن ملت ایران سرافراز ذره ای عقب ننشینند و این جمله معروف امام که فرمود: « با تمام قدرت بیست سال هم این جنگ اگر طول بکشد، ما ایستاده ایم.» موید مقاومت و اصرار بر حفظ تمامیت ارضی مملکت و بیرون رتندن دشمن تا آخرین نفر بود.
منتشرشده در
مقاله
آخرین‌ها از Super User
- مرگداشت؛فردیناند هودلر و والنتین گوده دارله محتضر
- درگذشت احياگر موسيقي «فلك» ، صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/12/2
- بعثت شادابي حيات - صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/11/18
- حضور در تئاتر لیلی و مجنون در تالار وحدت ؛ نمایشی از یعقوب صدیق جمالی
- عکس خوانی دکتر شعردوست (دیپلمات سابق و پژوهشگر آسیای میانه و قفقاز)
