نخستین شماره از فصلنامة «اندیشه» منتشر شد

نخستین شماره از فصلنامة علمی- پژوهشی «اندیشه» به مدیر مسئولی دکتر علی‌ اصغر شعردوست، سفیر کشورمان، به خط سریلیک تاجیکی از سوی پژوهشگاه فرهنگ فارسی – تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان منتشر شد.

علی‌رغم یگانگی زبان میان ایران و تاجیکستان، اختلاف خط موجب شده است تا بسیاری از اساتید، محققان، دانشجویان و دانش‌پژوهان تاجیک از گنجینة گرانسنگ رسالات و بویژه مقالات علمی چاپ ایران، محروم باشند. از آنجایی که هم کتابهای به خط فارسی در تاجیکستان کم‌شمار و هم آشنایان به این خط بسیار معدود می‌باشند، لذا خلأای بسیار جدی در حوزة منابع پژوهشی در تاجیکستان وجود دارد. این احساس نیاز محققان تاجیک به آثار محققان ایرانی و آثار منتشره در ایران که جمهوری اسلامی ایران را در فهرست صدر کشورهای بزرگ تولیدکنندة آمار کتاب قرار داده است، به دلیل «همزبانی» کاملاً مشهود است، زیرا تنها یک «خط» میان آن فاصله انداخته است.

از این رو، پژوهشگاه فرهنگ فارسی –تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، بر آن شد که وزین‌ترین، معتبرترین و علمی‌ترین مقالات مفاخر ایران و جهان را به صورت مسلسل و در قالب فصلنامه‌ای با عنوان «اندیشه» منتشر نماید.

در اولین شمارة این مجله، مقالاتی به شرح ذیل از فارسی به سریلیک برگردان و گنجانده شده است:

-       ویل دورانت. تغییر عادات و اخلاق ما (ترجمة عباس زریاب خویی)

-       عبدالحسین زرّین‌کوب. پیر نیشاپور (در خصوص خیام)

-       محمدرضا شفیی کدکنی. معنای واژة «قلندریه»

-       مجتبی مینوی. ذکر جمیل سعدی

-       جلال خالقی مطلق. داستانی از ادبیات از­ دست رفتة پهلوی

-       مهدی محقّق.ابوحنیفه و ادب فارسی

-       مهدی پرتوی آملی. نقل کفر کفر نیست (پیرامون یک بیت حافظ)

-       برتراند راسل.نهضت رمانتیکی (ترجمة نجف دریابندری)

-       ذبیح‌الله صفا. گودرزیان

-       پرویز ناتل خانلری. زبان و جامعه

-       غلامحسین یوسفی.تصویر شاعرانة اشیاء در نظر صائب

در خاتمة مجله، فشردة هر مقاله به زبان روسی نیز آمده است.

سفیر کشورمان، دکتر علی‌اصغر شعردوست، در مقدمة این شماره از فصلنامه که با عنوان «یادداشت مدیر مسئول» آمده است، با ارائة تاریخچه‌ای مختصر از عمر مطبوعات و جراید در جهان و ایران، به درستی خاطرنشان می‌کند که امروزه میزان تولید مقالات علمی، به عنوان یکی از شاخصه‌های مهم و اساسی ارزیابی پیشرفت‌ کشورهای مختلف به شمار می‌آید.

دکتر شعردوست در بخشی از این یادداشت با اشاره به ظهور مطبوعات در ایران، به عنوان کشوری فارسی‌زبان آورده است:

«زبان فارسی از اولین زبانهای مسلمانان و دومین زبان در میان زبانهای غیراروپایی است که به روزنامه‌نگاری راه یافت. نخستین روزنامه به زبان فارسی، «مرآت الاخبار» است که نخستین شمارة آن در 22 آوریل سال 1822 در کلکتة هندوستان توسط شخصی به نام «رام موهان روی» منتشر شد. نخستین روزنامه در ایران نیز با عنوان «کاغذ اخبار» به مدیر مسئولی میرزا محمد‌صالح شیرازی، که در سفر خود به انگلیس تحت تأثیر روزنامه و صنعت چاپ قرار گرفته بود، در رمضان‌المبارک 1252 هجری قمری تأسیس شد و اولین شمارة آن در روز د‌وشنبه 25 محرم‌الحرام 1253 هجری قمری برابر با اول ماه مه 1837 میلاد‌ی در تهران منتشر شد. اما اوج روزنامه‌نگاری در دوران ناصرالدین‌شاه قاجار و به سعی و اهتمام صدراعظم دانشمند او میرزا تقی‌خان امیر کبیر و بعد از انتشار روزنامة «وقایع اتفاقیه» است. با نگاهی گذرا به اوضاع علمی و ادبی دوران قبل و بعد از مشروطة ایران و 89 سال فعالیت مطبوعاتی در دوران قاجار، در خواهیم یافت که آثار و رساله‌های علمی و ادبی نسبت به سالیان قبل از آن، از تنزل نمایانی برخوردار است. زیرا بیشتر ادیبان و نویسندگان ترجیح می‌دادند بسیاری از مطالب علمی و ادبی خود را در جراید به چاپ رسانند. از این رو، بسیاری از آثار علمی و ادبی در این دوران را بایستی در خلال مقالات و مطالب مطبوعات جستجو کرد.

از عمر مطبوعات در ایران، 175 سال می‌گذرد و طی این دوران هزاران عنوان روزنامه و مجله تا به امروز چاپ و منتشر شده است که در میان آنها می‌توان ارزشمندترین آثار نویسندگان را مشاهده نمود. از این رو، مطبوعات را می‌توان جزئی از گنجینة معارف به شمار آورد، به گونه‌ای که امروزه بسیاری از مطالب و آثار چاپ شده در این جراید، منبع و سرچشمة خلق آثار گرانبهایی در عصر کنونی گردیده است».

در بخشی دیگر از این یادداشت، دکتر علی‌اصغر شعردوست با علم به نیاز جامعة علمی تاجیکستان به ذخایر علمی جمهوری اسلامی ایران می‌نویسد:

«پژوهشگاه فرهنگ فارسی-تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، از همان بدو تأسیس در سال 1995 میلادی در دوشنبه، جهت گردآوری و نشر معارف در حوزة جمهوری تاجیکستان، اقدام به تأسیس مجله‌ای به نام «نامة پژوهشگاه» نمود که به صورت فصلنامه، مقالات ادیبان و دانشمندان تاجیک در این حوزه را به صورت منظم تا زمان حال به خط فارسی منتشر می‌نماید.

متأسفانه، دوگانگی خط میان اصحاب علم و ادب ایران و تاجیکستان موجب شده تا بسیاری از نویسندگان و عالمان از آثار بویژه قرن گذشتة یکدیگر، بی‌اطلاع باشند. بر این اساس، بر آن شدیم تا مجله‌ای حاوی منتخبی از بهترین آثار علمی و ادبی دانشمندان و نویسندگان برجستة ایران و جهان را تماماً به خط سریلیک تاجیکی در قالب فصلنامه‌ای با نام «اندیشه» فراهم نماییم که هر سال چهار شماره از آن منتشر خواهد شد».

فصلنامة «اندیشه» در قطع وزیری و جلد رنگی نرم، در 176 صفحه توسط چاپخانة «پیوند» جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان چاپ گردید که برای مراکز تحقیقاتی و شخصیتهای علمی و فرهنگی تاجیکستان توزیع می‌گردد.