نقش ایام - مجموعه ی مقالات دکترعلی اصغرشعردوست

در بخشی از مقدمه ی این کتاب آمده است : از این بیست و چند سالی که  نگارندة این سطور توفیق خدمت در صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، دبیری شورای گسترش زبان و ادبیات فارسی، مدیر عاملی انتشارات بین‌المللی الهدی و انتشارات سروش، نمایندگی مردم تبریز در مجلس شورای اسلامی و دیگر مشاغل فرهنگی را داشته‌ام، تا امروز که عهده‌دار ادارة سفارت جمهوری اسلامی ایران در جمهوری تاجیکستان می‌باشم، همواره یکی از دغدغه‌های فکری و اداری اینجانب مسائل کشورهای حوزة آسیای مرکزی و بویژه مسائل فرهنگی فرارودان بوده است و از دور و نزدیک، شاهد و شریک روزگار بد و نیک مردمان این خطه بوده‌ام. فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، شکسته شدن حصارهای آهنین نظام کمونیسم و استقلال جمهوری‌های این منطقه از حوزة جغرافیایی که قرنهای متمادی جزئی از جغرافیای فرهنگی ایران بزرگ بوده‌اند، با همة حوادث تلخ و شیرین خود، سرآغازی نوین بر تجارب جدید برای مردمان آن و ارتباطاتی وسیع‌تر برای این کشورها با همسایگان دور و نزدیک بود.
اگر حقیقت را خواسته باشید، برای من که راقم این سطور هستم، نگاه به گذشته راضی‌کننده است. نزدیک به دو دهه فعالیت در این حوزه برای من ثمرات فراوان معنوی داشته است. در سالهای نخست کمتر کسی این دغدغه را داشت که به مسائل فرهنگی این حوزه بپردازد. جهانِ تازه کشف شده، چندان جاذبه‌ای نداشت، منابع و مآخذ اندک‌شمار بود و ارتباط با این قلمرو کمتر شناخته شده، دشوار و پر زحمت. اما اکنون که پس از دو دهه به این حوزه می‌نگرم، راه بسیاری را طی شده می‌بینم. عالمان فراوانی مجدّانه به این عرصه روی آورده‌اند، هنرمندان فراوانی با یکدیگر آمد و رفت دارند، سیاستمداران و مدیران فرهنگی بسیار می‌آیند و می‌روند و منشورات فراوان چاپ می‌شود و ...
بی‌تردید، رویکردی بر وقایع دو دهة اخیر از تاریخ کشورهای آسیای مرکزی و آنچه اتفاق افتاد و هیچ کس را بر وقوع حوادث آینده وقوفی نبود، بی‌شک اگر نه برای سفر مجدد به آن برهه از تاریخ و قرار گرفتن در همان احساس بی‌تقدیر، بلکه برای بازنگری آنچه روی داد و در این گیر و دار چه باید می‌کردیم و چه انجام دادیم، لازم و بایسته است. شاید هم مسیر بی‌بازگشتی است که آگاهانه در آن قرار گرفتیم و تدوین اوراق پراکنده وسیله‌ای برای فرو نشاندن دشت عطشان خاطرات و آشوب پرتلاطم دریای یادها باشد.
این قلمرو تمام هویت دینی و فرهنگی خود را با ایران مشترک است و پیداست که برای پاسداشت این دارایی مشترک، باید کوششی افزون‌تر کرد و امکان ارتباط بیشتری فراهم کرد. کوشش‌های درویشانه و شاگردانة این حقیر در برخی حوزه‌های مهم هنوز هم به صورت تنها منبع در نوع خود محسوب می‌شود و این امر نشانة کار سترگ علمی این حقیر نیست، بلکه نشان دهندة این است که ما در این قلمرو به اندازه کافی کار نکرده‌ایم و لازم است تمامی توش و توان علمی خود را به کار گیریم تا بتوانیم پاسخی در خور به این اقبال تاریخی بدهیم، در غیر این صورت ما در مقابل تاریخ فرهنگی خود پاسخی در خور نداریم.
به هر تقدیر، نگارنده در هر جایی از این قلمرو گسترده که به حیث کارگزاری فرهنگی ادای وظیفه می‌نمودم، علاوه بر ادای وظایف اداری، در هر فرصتی که دست می‌داد و مجالی در باب تحقیق و تفحص روی می‌نمود، با حوصله و شوق و رغبت فراوان بدان می‌پرداختم.
آنچه اکنون در این دفتر گرد آمده به تشویق دوستانی است که این شاگرد کمترین را مورد تشویق و تحریض قرار دادند که آنها را یک جا گرد آورم، شاید اهل فضل و فرهنگ را به کار آید، که امیدوارم چنین باشد.
مقدمه نوشتن بر متنی که خود مقدمه است، کاری صواب نمی‌نماید. غرض بیان این نکته بود که ما در خصوص این قلمرو باید بیشتر بخوانیم و بیشتر گفتگو کنیم، باشد که بتوانیم امکان توسعة فرهنگی پایدارتر و عمیق‌تری را برای این جهان فرهنگ مشترک فراهم آوریم.
با وجودی که این باده کفاف این مستی را نمی‌دهد، اما این اوراق پریشان هنوز هم خوانندگانی دارد و این امر پیش و بیش از هر عامل دیگر به دلیل کمبود منابع و مآخذ است. نگارنده کاملاً به این نکته آگاهی دارد که امکان تفصیل مقصود و ادای حق کامل آن از عهدة این مجلد و این مقالات خارج است که برای این مقصود عمری و توانی و مجالی و فراغی لازم است تا حق مطلب بتمامی بجا آورده شود و به قول خواجة شیراز:
شهری است پرکرشمه و خوبان ز شش جهت
دستــم تهی است، ورنه خریــدار هــر ششم
در پایان از تمامی کسانی که به نحوی در گردآوری این مجموعه یاری‌رسان بوده‌اند، سپاسگزاری می‌نمایم و توفیق هر چه بیشتر اصحاب علم، فرهنگ و ادب را از پروردگار بزرگ خواستارم.
علی‌اصغر شعردوست
سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان
تابستان 1389