رونمایی از کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» به قلم دکتر شعردوست در کتابخانه ملی تاجیکستان

صبح امروز مراسم رونمایی از کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» که به قلم دکتر علی اصغر شعردوست سفیر جمهوری اسلامی ایران نگارش یافته است، در کتابخانه ملی شهر دوشنبه با حضور جمع کثیری از اساتید، فرهیختگان، ادیبان، صاحبان اندیشه و قلم و متفکران تاجیکی و ایرانی، اعضای محترم سفارت جمهوری اسلامی ایران، کارکنان محترم رایزنی فرهنگی، مسئولین و کارکنان محترم پژوهشگاه فارسی- تاجیکی رودکی، اصحاب رسانه و برخی از دانشجویان ایرانی مقیم تاجیکستان، برگزار گردید.

در ابتدای این مراسم، جناب آقای ناصر جان سلیم اف، ریاست محترم کتابخانه ملی ضمن بیان تبریک به سفیر ایران بواسطه دریافت نشان دولتی « ابوعبداله رودکی» از سوی ریاست محترم جمهور تاجیکستان، رونمایی کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» را برگ زرینی دیگر در کارنامه افتخار آفرین دکتر شعردوست در خدمت به خلق تاجیک جهت تحلیل، بررسی، شناساندن و معرفی فرهنگ، تاریخ و مهمترین فضیلت های ادبیات نوین این ملت بر اساس علم ادبیات شناسی تاجیک و فارس، به مردم سایر دولت ها، دانستند.

ناصرجان سلیم اف، کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» را حاصل جستجوها و پژوهش های این محقق ادبیات و پژوهشگر ایرانی در سیر ادبیات تاجیکستان و تعمق در آثار نگارش یافته محققان و نویسندگان صاحب نام تاجیک  نامیدند و از این اثر به عنوان اثری یاد کردند که عقل ها را به تحلیل وا می دارد، دیدگاه ها و نظر ها را روشن ساخته و در نهایت راه را به محقق و خواننده نشان می دهد.

پروفسور خدایی شریپ اف، از اساتید برجسته تاجیک و عضو اتحادیه اتفاق نویسندگان تاجیکستان، از سفیر کشورمان به عنوان شخصیتی برجسته در میان اندیشمندان و شخصیت های ادبی تاجیکستان یاد کردند و از جمله مهمترین ویژگی های برجسته کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» را تحقیق مولف بر روی ادبیات و شاخصه های ادبی تاجیکستان در مرز زمانی بعد از قرن 16تا کنون و حدود جغرافیایی ماوراءالنهردانستند.

پروفسورخدایی شریپ اف، نگارش این کتاب و چاپ آن را راه گشای مطالعات گسترده در خصوص موضوع این کتاب در آینده خواندند.

پس از استاد خدایی شریپ اف، دکتر میرزا ملا احمد اف، از دیگر اساتید و محققان برجسته تاجیک، ضمن تبریک به دکتر شعردوست بخاطر دریافت نشان دولتی ابوعبداله رودکی، خدمات سفیر ایران را به ادبیات تاجیک خالصانه و غیر قابل انکار توصیف کردند .

ایشان کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» را مجموع و خلاصه ای مفصل از تاریخ ادبیات تاجیکستان از قرن 16 تاکنون دانستند. و این اثر ارزشمند را مجموعه ای نفیس و سودمند برای ادبیات تاجیک و ادبیات ایران و ترغیب ادیبان ایرانی به خواندن و روی آوردن ادبیات و آثار ادبی اندیشمندان و نویسندگان تاجیک و همچنین دست آوردی مهم برای آفریدن تحقیقات و آثاری از این دست نامیدند.

استاد عسکر حکیم نیز موضوع و مسائل مطرح شده و دوره زمانی پرداخته شده در کتاب« تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» را از جمله مهمترین و مشکل ترین دوره ادبیات تاجیکستان و روسیه خواندند. دوره ای که ذهن بزرگ ترین اندیشمندان حوزه ادبیات شناسی را به خود مشغول ساخته است. چراکه در این زمان شاهد بنیان یک ساخت اجتماعی نو و از بین رفتن ساخت اجتماعی دیگر هستیم. ایشان تازگی محتوای اثر و نگاه واقع بینانه جاری در بعد تاریخی آن را از جمله مهمترین ویژگی های این کتاب ادبی دانستند. و از رونمایی این کتاب در آستانه بیست و یکمین سالگرد استقلالیت تاجیکستان به عنوان رمزی از این روز مبارک برای کشور تاجیکستان یاد کردند.

پس از سخنان اندیشمندان و صاحبان قلم و اندیشه در این مجلس و مراسم درخور، دکتر علی اصغر شعردوست، سفیر جمهوری اسلامی ایران به ایراد سخن پرداختند. ایشان از تألیف کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» به عنوان اثری با ویژگی معرفی ادبیات تاجیکستان به جمهوری اسلامی ایران، خوانندگان فارسی زبان در سایر کشورها و کسانی یاد کردند که نام تاجیکستان را می شوند و با آن آشنایی دور و یا نزدیک دارند اما به فراخور تاجیکستان از شناخت آن و صاحبان اندیشه و خالقان آثار بزرگ و گرانسنگ این سرزمین اطلاع چندانی ندارند.

سفیر کشورمان کتاب را شامل یک پیشگفتار، هفت باب و 121 موضوع دسته بندی شده معرفی نمودند و در شرح و تحلیل عنوان و موضوع کتاب اظهار داشتند: اساسا تعریف ما از اصطلاح « نوین» جریانی است که بر اثر حوادث اجتماعی یا سیاسی و در برخی موارد صناعتی، از یک نقطه زمانی شروع و اثرات آن تا زمان معاصر ادامه می یابد و پیشگامان و پرچمداران آن معمولا قاطبه روشنفکر می باشند. در تاریخ ادبیات تاجیکستان، این نقطه شروع جریان نو، مقارن با ظهور بزرگ مرد روشنفکر آسیای میانه، احمد دانش و بویژه اثر بی بدیل او « نوادر الوقایع» می باشد که استاد صدرالدین عینی بعدها در اثر گرانقدر خود « یاد داشتها » از آن با عنوان « انقلاب فکری » یاد می کند. دیدگاهی که احمد دانش در نیمه دوم سده 19 میلادی بانی آن بود بعدها در قالب جنبشی با نام « جنبش معارف پروری » توانست بر  افکار و آثار نویسندگان و اندیشمندان پس از او و افکار و آثار نمایندگان جریان بعدی آن با نام « جنبش جدیدیه » از جمله استاد صدرالدین عینی، عبدالرئوف فطرت، عبدالواحد منظم، و چندی دیگر از بزرگان تأثیری ژرف و ماندگار از خود بر جای گذارد.

دکتر شعردوست در معرفی فصل دوم و سوم از این کتاب، آن را به بررسی شکل گیری « جنبش معرف پروری و جنبش جدیدیه» و آثار و احوال پیشگامان و نمایندگان این دو جنبش منحصر دانستند و در شرح آن تصریح کردند: در حقیقت نمایندگان جنبش جدیدیه  بعد از تأسیس جمهوری سوسیالیستی تاجیکستان در سال 1929 میلادی، گرفتار ترور استالینی گردیدند و از این رو صحبت از این جریان و ادبیات مربوط به آن برای اهل تحقیق در دوران شوروی تقریبا غیر ممکن بود. زیرا انقلاب بخارای 1920 که فرزند انقلاب اکتبر 1917 بود، هرگز نمی توانست معارف را هدف نخست به شمار آورد. هدف انقلاب زیر و رو کردن بنیاد جامعه و بر پا ساختن « جامعه ای عاری از طبقات » بود؛ از این رو ، دوایر رسمی شوروی از نیمه دهه بیستم میلادی، معارف پروری و جنبش جدیدی را ممنوع کرده، نهضت  « ضد انقلابی» اعلام کردند.

ادبیات شوروی تاجیک، موضوع مورد بحث در فصل چهارم از کتاب « تاریخ ادبیات نوین تاجیکستان» می باشد که سفیر کشورمان در این فصل به تشریح و تحلیل زمینه های ظهور و شکل گیری آن و بنیانگذاران آن چون صدرالدین عینی و استاد ابولقاسم لاهوتی پرداخته اند.در فصل پنجم از این اثر نیز ایشان به ادوار ادبیات شوروی تاجیک به صورت فصل بندی زمانی از سال 1917 تا زمان حاضر اشاره داشتنه اند که بدیهی است در فصل بندی زمانی، عوامل تاریخی و سیاسی و تأثیر آن بر ادبیات در این دورانها در نظر گرفته شده است. ادبیات نمایشی، موضوع فصل ششم و مطبوعات تاجیکستان موضوع فصل هفتم می باشد که در باب هر موضوع به قدر وسع بحث شده است.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در سخنان خود پس از معرفی کتاب مورد بحث چنین افزودند که: قدر مسلم تألیف یک اثر به سالها تحقیق، گردآوری منبع، تحلیل و بررسی، تمرکز افکار و از همه مهمتر به زمان کافی نیاز دارد. تألیف چنین رساله ای سالها جزء دغدغه های فکرم بود و اینک از این بابت بسیار شادمانم که علی رغم بسیاری از مشکلات پیش رو، توانستم نه آنگونه که بایسته است، بلکه آنگونه که در توان داشتم، کتاب را به سرانجام برسانم و سهمی هرچند اندک در فرهنگ و ادب مشترکمان داشته باشم.

دکتر شعردوست در پایان سخنان خود از استاد محمد جان شکوری ، استاد شکورزاده و جناب آقای بهروزیان مسئول محترم پژوهشگاه رودکی سفارت جمهوری اسلامی ایران برای همراهی و همکاری در تألیف و انتشار این کتاب قدر دانی کردند.

گفتنی است که در این مراسم اساتیدی چون استاد مهمان بختی، رئیس اتحادیه اتفاق نویسندگان، خانم گلرخسار صفی آوا شاعر مردمی تاجیک، استاد عسکر علی رجب زاده، جناب آقای بهروزیان مسئول محنرم پژوهشگاه فارسی –تاجیکی رودکی، و برخی دیگر از اساتید به ایراد سخن پرداختند.