رونمایی از چند کتب تازه نشر در کتابخانه ملی

مراسم رونمایی از کتب « نوروز چون پدیده فرهنگ جهانی»، « سبک شناسی ملک الشعرای بهار »، « تاریخ بخارا »، « کتابنامه نوروز» و اعلام آغاز به کار چاپ و نشر روزنامه « بخارای شریف » با حضور سفیر جمهوری اسلامی ایران، برخی از اعضای سفارت، مسئولین پژوهشگاه فارسی –تاجیکی و رایزنی فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی ایران و جمعی از اندیشمندان، متفکرین، ادبا، نویسندگان و شعرای تاجیکستان در تالار کنفرانس کتابخانه ملی این کشور برگزار گردید.
در ابتدای این مراسم، دکتر ناصر جان سلیم اف، ریاست محترم کتابخانه ملی تاجیکستان ضمن خوشامدگویی به حاضرین در این جلسه، با اشاره به ارزش علمی و ادبی کتب یاد شده و تلاش برای تسریع چاپ و رونمایی آنها، به بیان اهمیت و ضرورت چاپ و انتشار روزنامه « بخارای شریف » پرداختند و چنین اظهار داشتند که: روزنامه « بخارای شریف » که چند روز پیش از این آغاز به کار نمود، نشریه ای است که متأسفانه تا به امروز تاجیکستان از وجود آن بی بهره بوده است. و این کتابخانه با همفکری و همکاری اندیشمندان، محققان و اهل علم و معرفت تاجیکستان تصمیم به جمع آوری و ترجمه نسخه های موجود از این روزنامه در سایر کشورها ازجمله ازبکستان، ترکیه، برخی از بایگانی های کشور روسیه و غیره نموده و نزدیک به 111 شماره از آن تا به امروز گردآوری گردیده و در اختیار علاقمندان به این روزنامه از طریق سایت کتابخامه ملی قرار داده شده است.
 رئیس کتابخانه ملی از روزنامه « بخارای شریف » به عنوان حادثه ای مهم در تاریخ و تمدن تاجیک و تاجیکستان و میراث بزرگ فرهنگی برای تمام فارسی زبانان یاد کردند تا جائیکه ریاست جمهوری تاجیکستان در مجلس عالی این کشور روز دهم مارس سال 2012 را به مناسبت 100 سالگی چاپ و انتشار این روزنامه، به عنوان روز نیمه ملی خواندند.
ناصرجان سلیم اف در ادامه سخنان خود در تکریم این روز خاطرنشان ساختند که: « بخارای شریف » که منبر بلند روشنفکران و تجدد طلبان بود، در قوام دادن اندیشه مردم و خودشناسی تاجیکان دارای نقشی غیر قابل انکار و ارائه کننده اندیشه عالمان و اندیشمندان در طول دوران چاپ خود می باشد. ایشان همچنین در سخنان خود به چهار کتاب مذکور و تلاش صمیمانه سفارت جمهوری اسلامی ایران و پژوهشگاه فارسی –تاجیکی وابسته به این نمایندگی در چاپ و انتشار کتب « تاریخ بخارا » با مقدمه و سرسخنی به قلم دکتر شعردوست و همچنین « کتابنامه نوروز » اشاره نمودند و مراتب سپاس خود را ابراز داشتند.
سفیر جمهوری اسلامی ایران نیز در این مراسم و در اولین حضور رسمی خود در کتابخانه ملی تاجیکستان با ابراز خرسندی از حضور در این جلسه، ساخت و افتتاح کتابخانه ملی تاجیکستان را شایسته فرهنگ قویم و ریشه دار مردم فرهنگ دوست و ادب پرور این کشور با بهره مندی از داشمندان، شعرا و ادبای نامدار این ملک دانستند و احداث بنای رفیع این کتابخانه را بویژه در مکانی معتبر و در مرکز شهر دوشنبه، یکی از زیباترین کارهای عمرانی و نشان از توجه جدی و عمیق به علم، فضیلت، کتاب و کتاب خوانی که یگانه عنصر مقوم ایرانیان و تاجیکان در طول تاریخ بوده است، برشمردند.
دکتر شعردوست در ادامه سخنان خود، پیرامون همکاری ها و پیشینه کارهای فرهنگی صورت گرفته میان ایران و تاجیکستان، به سابقه ممتد ادبی و آثار گوناگون و دل انگیز ادبی ایرانی تباران اشاره نمودند و چنین یادآور شدند: از قدیمی ترین اثر ادبی ایران، یعنی « گاهان » منسوب به زردشت تا جدیدترین آثار جانبخش پارسی، همواره پرتو روح خلاق و اندیشه تابناک ایرانی آشکار و هویدا است. بر کسی پوشیده نیست که ایران زمین به دلیل فرهنگ و تمدن والای خود، از دوران باستان یکی از کانون های مهم علمی بوده است. شهرهای سلوکیه، تیسفون، جندی شاپور و برخی از بلاد شرقی، مراکز مهم علمی دوران باستان بوده اند که علوم یونانی و اسکندرانی در آنجا رخنه نمود. ایرانیان در دوره ساسانی نیز از ترقیاتی در علوم جدید برخوردار شده بودند و در موسیقی و ریاضیات، بر اثر ارتباطی که از مشرق و مغرب با ملل بزرگی همانند هندوان و بابلیان و ملل آسیای سغیر یافته و اطلاعاتی که خود از قدیم الایام گرد آورده بودند پیشرفت هایی داشتند.
سفیر جمهوری اسلامی ایران همچنین مجموعه کتب و منظومه های که از حدود هزار سال پیش از میلاد تاکنون به زبانهای گوناگون از قبیل اوستایی، پارسی باستان، ختنی، سغدی، پارتی، پهلوی، زردشتی، مانوی، خوارزمی و در دوران بعد از اسلام، به زبانهایی چون پارسی دری و لهجه های ماوراء النهری و خراسانی، با سبک و سیاق های مختلف پدید آمده بود را در زمره دلکش ترین نتایج قریحه نژاد ایرانی و در ردیف بهترین شاهکارهای ادب و اندیشه در سراسر عالم برشمردند و چنین تصریح کردند: کیست که ارزش جهانی شاهنامه فردوسی، رباعیات خیام، مثنوی مولانا، گلستان و بوستان سعدی و غزلیات دلکش حافظ را انکار کند؟! و چه بسا آثار بدیع دیگری که اگر چنان که باید در معرض داوری علم و ادب و اطلاع جهانیان قرار بگیرد، در شمار آثاری بزرگ و غیر قابل تکرار در خواهد آمد.
ایشان زبان فارسی را یکی از پیشینه دار ترین زبانهای اقوام جهان و برای قرن های طولانی  زبان میانجی بخش وسیعی از قاره پهناور آسیا، صرف نظر از تحولات صورت گرفته در طی اعصار گوناگون دانستند و در ادامه افزودند: بی تردید زبان فارسی، پس از زبان عربی، دومین زبان فرهنگی جهان اسلام است و باز هم بعد از زبان عربی، به اندازه زبان فارسی، کتاب و اثر آفریده شده وجود ندارد. با اندکی تعمق در کتب سیاحان و نویسندگان بزرگی چون ابن بطوطه، آنجا که از یکی از مسافرتهای خود به دربار چین، از نفوذ زبان فارسی در این سرزمین صاحب تمدن سخن می گوید، در می یابیم که زبان فارسی از چنان اقتدار و شیوایی برخوردار بوده که بدون نیاز به لشکرکشی،می تواند اقصای مرزهای کشورهای غیر هم زبان را نیز در نوردد، بطوریکه مهاجمان بیگانه نه تنها کوششی برای زدودن آن نکردند، بلکه تحت تأثیر شیوایی آن، خود به سرودن شعر فارسی می پرداختند. تنها سلطان محمود یا ملکشاه و سنجر نبودند که سرایندگان شعر فارسی برای نگاشتن کتابهای به فارسی و به نام آنان، تشویق و ترغیب می کردند، بلکه تقریبا تمامی امیران و شاهزادگان شیبانی، منغیتی و اشترخانی با تخلص هایی همچون غازی، دیری، بزمی، رستم، وفایی، عزیزی، عاجز و غیره به فارسی شعر می گفتند و مشوق و مروج زبان فارسی در قلمرو خود بودند.
دکتر شعردوست خراسان و فرارود را محل شکوفایی و بالیدن زبان فارسی دری خواندند بگونه ای که همچون زبان عربی که توانست در هلال خصیب و شمال آفریقا در گفتگوی روزانه مردم رفته رفته جای زبانهای آرامی، قبطی و بربر را بگیرد، سرانجام، زبان فارسی دری نیز با نفوذ خود زبانهای بومی دیگر را کنار زد و خود بر جای آنها نشست تا جایی که زبان منطقه فتوحات شرقی مسلمانان، فارسی دری بود. این گسترش پهنه زبان فارسی دری در خراسان و فرارود به گونه ای بود که به جرأت می توان گفت سرزمین پهناور فرارود اصلی ترین منطقه نضج گیری و انسجام زبان فارسی دری می باشد.
سفیر ایران در این باب چنین اظهار نمودند که: در حدود سده سوم هجری، در سراسر ایران و فرارود، دو زبان کاربرد گسترده داشته است. فارسی دری که زبان توده مردم بود و در گفتگوهای روزانه آنان به کار می رفت و زبان عربی که زبان رسانه ای دین، حکومت و علم و ادب بود و از میان ایرانیان، تنها تحصیل کردگان در نوشتن و خواندن یا در گفتگوهای رسمی خود از آن استفاده می کردند. اگر زمانی گستره زبان فارسی از ماورای هند و چین تا شمال آفریقا و آسیای صغیر، آسیای مرکزی تا بخش هایی از اروپای شرقی تا بوسنی و آلبانی گسترش داشت و گویش وران به این زبان، اثر ادبی و علمی می آفریده اند، امروزه با این که قلمرو گسترده گذشته خویش را ندارد، اما هنوز هم در سه کشور ایران، تاجیکستان و افغانستان، زبان رسمی است و در شماری از کشورهای دیگر از جمله ازبکستان، قزاقستان، پاکستان، هند، آذربایجان، ترکیه و عراق مردمانی زندگی می کنند که به فارسی سخن می گویند و به این زبان شعر می سرایند.  
ایشان علاقه به زبان را یکی از عوامل ماندگاری آن در میان مردم این حوزه برشمردند و در توصیف این علاقه حتی در سالهای اقتدار بلشویکها و سپس کمونیسم بر آسیای مرکزی و علی رغم فشارهای شدید آنان بر فارسی زبانان، بویژه در دوران استبداد استالینی چنین ابراز داشتند که: با وجود تدابیر شدید و فشارهای بلشویک ها و پس از آنها کمونیسم بویژه در دوران استالینی (1924-1953 ) هر زبان دیگری غیر از فارسی بود، امروز می بایست بقایای آن را در موزه ها جستجو می کردیم، اما چراغ آن خاموش نگشت و حتی در سالهایی که در این قلمرو، قرآن مجید از میان توده های مردم جمع شده بود، مومنانی که می خواستند مقدسات دینی خود را پاس بدارند و اعمال و مناسک آن را بجا بیاورند و راه تعلیم آنها بر آنان بسته بود، در مناسبتهای دینی و مقدس چند غزل از حافظ می خوانند.
دکتر شعردوست در ادامه با استناد به بیتی از هاتف اصفهانی با این مضمون « سه نگردد بریشم ار او را / پرنیان خوانی و حریر و پرند »، زبان فارسی، دری یا همان زبان شیرین تاجیکی را سه شاخه از یک درخت خواندند که برگ و بار تنه درختی سترگ است که ریشه در اعماق یک تمدن، فرهنگ و زبان مشترک دارد. زبانی که بارها از حمله تازیان تا هجوم مغول، در معرض تهدید قرار گرفت اما پایمردی و پاسداران بزرگانی چون ابو عبدالله رودکی، ابوالقاسم فردوسی، سعدی، حافظ، عطار، سنایی، مولانا و صدها و بلکه هزاران سخنور دیگر این کاخ بلند را از گزند بیگانگان حفظ کرد.
سفیر ایران، زبان شیرین پارسی و گنجینه پرمایه و گرانبهای ادب آن را مایه اصلی و جوهر هر سخن نغز و لطیف و زینت بخش هر دفتر ذوق، هنر، احساس و اندیشه دانستند و خاطر نشان نمودند که: امروزه وظیفه و بلکه فرض بر ماست تا این زبان را که بخشی از هویت گرانبهای فرهنگی و جزئی از تمدن دیرپای درخشان فارسی زبانان است، به هر طریق ممکن تقویت نماییم. تشریک، همکاری و همیاری در نشر منشورات مختلف و در عرصه های مختلف علمی، فرهنگی و ادبی، یکی از راه های گسترش زبان و فرهنگ است.
دکتر شعردوست در پایان سخنان خود در این مراسم، از تلاش برای انتشار مجله علمی با همکاری سفارت جمهوری اسلامی ایران و کتابخانه ملی به عنوان کانونی برای نشر آثار فرهیخته گان تاجیکی خبر دادند و ضمن تأکید بر حفظ این همبستگی زبانی، فرهنگی و تاریخی چنین بیان نمودند که: امیدواریم در این مقطع مهم تاریخی که زبان، فرهنگ و اندیشه ما در جهان جایگاه ویژه ای پیدا کرده و به سبب برخورداری از این جایگاه ویژه، مورد هجمه و نظر مخالفین قرار گرفته ایم همواره سربلند بوده و با همکاری یکدیگر کارهای بزرگتری را انجام دهیم. ما امیدواریم آن چیزی که امروز با نام و موضوع الفبای نیاکان، با همت ریاست محترم جمهور تاجیکستان و مجلس قانون گذار این کشور در دستور کار مدارس تاجیکستان قرار گرفته، در آینده ای نه چندان دور بتواند در حدی گسترش یابد که ادبا، شاعران و نویسندگان تاجیک بتوانند ده ها هزار جلد کتب منتشر شده در ایران را به راحتی بخوانند.
سفیر ایران در این خصوص به کتب چهارگانه « بیاض ادبیات » اشاره نمودند و در ادامه افزودند: امسال چهار کتاب به نام « بیاض » با کمک مولفین بزرگ تاجیکی در تیراژ 250 هزار جلد در ایران منتشر گردید و با فرمان رئیس جمهور تاجیکستان در مدارس این کشور توضیع شد امیدواریم که تألیف این مجموعه تا زمان تکمیل برای سایر صنف های تحصیلی ادامه یابد که البته تا رسیدن به آن روز ما همچنان وظیفه ترجمه کتب فارسی به الفبای کریلیک و کتب نگاشته شده به الفبای کریلیک به خط فارسی را، بر عهده داریم. و خواهان آن هستیم که در این مسیر قدم های جدی برداریم تا زمانی که دیگر نیازی به برگرداندن و ترجمه نباشد و تاجیکان هم بتوانند به زبان فارسی بنویسند و بخوانند.
همچنین به استحضار می رساند که سفارت جمهوری اسلامی ایران به میمنت نوروز امسال مجموعه ای با عنوان « پیک نوروز » منتشر نموده و دو رساله ارزشمند دیگر با عناوین « دیوان بنایی » و « شعر معاصر ایران » نیز بزودی در دسترس علاقه مندان قرار خواهد گرفت. برای تمامی شما اهل علم، هنر، ادب و فرهنگ سه کشور هم زبان و هم فرهنگ ایران، افغانستان و تاجیکستان آرزوی توفیق و تندرستی می کنم و امیدوارم که این راه افتخار آفرین در آینده با گام های مستحکم تر و استوار تر طی شود.