کتاب « گنجینه جاودانه تاجیکان» تألیف وزیر امور خارجه جمهوری تاجیکستان، جناب آقای همراه خان ظریفی

« گنجینه جاودانه تاجیکان » عنوان مجموعه نفیسی است که به اهتمام وزیر امورخارجه فرهنگ دوست جمهوری تاجیکستان جناب آقای همراه خان ظریفی به طور همزمان به دو زبان فارسی و انگلیسی در یک مجلد به چاپ رسیده است.

خوانندگان این مجموعه می توانند با نمونه های ارزشمندی از هنرهای تزئینی و صنایع دستی مردم تاجیکستان که در مراحل مختلف ( از دوران باستان تا به امروز ) ایجاد شده اند، آشنا شوند. و نمونه های والای هنر آرایشی و عملی تاجیکان در طول قرن های گذشته در منطقه های مختلف تاجیک نشین مشاهده نمایند.این کتاب همچنین در بر دارنده تصاویر و مقالات جالب و خواندنی در باب گنجینه آمودریا ( گنج جیحون )، جاده بزرگ ابریشم، مینیاتور و جریانات مختلف هنرهای تزئینی و صنایع دستی مردم تاجیک، نظیر جواهرات، فلزکاری، سفال گری، ساخت ظروف و زیورآلات مورد استفاده تاجیکان در گذشته تا به امروز، کنده کاری، هنر نقاشی در معماری، لباس ملی، گلدوزی و زردوزی، کلاه و کفش و آلات موسیقی می باشد.

همراه خان ظریفی در مقدمه خود بر این کتاب اندیشه تألیف این گنجینه مصور را مربوط به سالهای 1990 میلادی و به هنگام اتمام جنگ شهروندی در کشور تاجیکستان دانستند و چنین نوشته اند که: اینک با سپری شدن نزدیک به 20 سال از دوران پایان جنگ شهروندی زمان عملی کردن این آرزوی دیرینه من فرا رسیده است.امروز با نظر به گذشته ای نه چندان دور به این نتیجه می رسیم که، در حقیقت گرامی داشتن میراث گذشتگان و حفظ و تکامل آن در طول زمان امری انکار ناپذیر است. در شرایط پیچیده امروز در تکاپوی زندگی و سرگردانی های روزمره، یاد آوری و دست یابی به میراث پر ارزش و غنی برجای مانده از گذشتگان تاجیک کار آسانی نیست. علاوه بر این امروز ، در دوران جهانی شدن بشریت، صرف نظر از پیشرفت های چشمگیر در عرصه های مختلف این امر موجب شده تا بشر بسیاری از دستاوردهای مهنوی خود را فراموش نماید و اینجا ، کشور من نیز از این مقوله مثتسنی نمی باشد. چراکه یکی از پیامدهای خطرناک روند جهانی شدن، از بین بردن ارزشهای ملی و کاسته شدن فرهنگ و معنویات ملت هاست. و برای تاجیکستان اهمیت دادن به این نکته بسیار مهم است، زیرا در شرایط استقلال با شرافت « درهای باز » ما آغوش کشور را به روی جامعه جهانی باز گردانیدیم و به طبع آن رفت و آمد سایر کشورها، تبادل مالی، مکالمه فرهنگی به مراتب وسیع شده است که خواه نا خواه در برابر این دستاوردها برخی ظهورات منفی نیز با نقابهای گوناگون به معنویات ما رسوخ خواهند کرد. و این کتاب با پیشکش نمودن مشتی از خروار صنعت تاجیک برای خوانندگان، بویژه برای مهمانان خارجی امکان می دهد که به سوی تاریخ و فرهنگ این ملت صاحب تمدن، دریچه نوی را باز نماید. اطمینان دارم، که خوانندگان محترم از تمام نقاط جهان این کتاب را ورق خواهند زد و در خاطر خود بهترین تصورات را درباره میراث غنی و رنگین هنری تاجیکان باقی می گذارند.

همراه خان ظریفی در این کتاب ارزشمند، از کشور ایران و مردمان این سرزمین با عنوان « همزبان و هم دل » یاد کرده و دوست و برادر بودن، همدل ، یک روح و شریک طبیعی استراتژی بودن ایران و تاجیکستان را عاملی دانستند که چشم پوشی کردن از ریشه های فراوان تاریخی، فرهنگی، دینی، معنوی، زبانی و پیوندهای خویش و تباری دو کشور را نا ممکن می سازد. ایشان به هنگام یادآوری از خاطرات خود در سفر به ایران از شباهت های موجود میان برخی آداب و سنن و ریشه های فرهنگی ایران و تاجیکستان می نویسد: هنگام سفر به شهرهای ایران، با دیدن بسیاری از سنت ها مشاهده کردم که این قبیل سنن در میان مردم ما نیز معمول بوده است. وقتی به شیراز باستانی و افسانه ی سفر کردم، آنجا دیدم که با دیوان حافظ تفأل می زدند. در کشور من هم در گهواره و در بالای سر طفل تاجیک دیوان سعدی، حافظ یا بیدل را می گذاشتند تا تنها نماند و دیوان بزرگان او را حفظ کند و در آینده خود بزرگ و دانا شود و به خلق و وطنش نفع رساند. این خود بازگو کننده آن است که مردم دو ملت چگونه به شعر و ادب و فرهنگ ارج می گذارند و تقدیر خود را با آن توأم می دانند.

وزیر امور خارجه تاجیکستان به جایگاه والای ایران و ایرانیان در تاریخ و تمدن جهانی اشاره نموده و در بیان همبستگی و تمدن و فرهنگ غنی مردم ایران از مطالب یاد شده در کتبی چون اوستا، ریگ ودا، شاهنامه فردوسی و سایر کتب منبع و مرجع یاد کرده اند و در باب همکاری دو کشور در این کتاب مصور چنین می نویسد: در طول مدت 20 سال که از استقلالیت تاجیکستان می گذرد برای تأمین نمودن رشد استوار اقتصاد، پیشرفت در عرصه های گوناگون حیات کشور، از جمله فرهنگ، علم، معارف و غیره کارهای زیادی صورت گرفته است.که برخی از این کارها با یاری و اشتراک کشورهای دوست اجرا گردیده که در میان آنها جمهوری اسلامی ایران جایگاه خاص خود را دارد. در حال حاضر با دستگیری این کشور دوست و برادر، ساختمان و تأسیسات بسیار مهم نیروگاه سنگ توده 2 و تونل انزاب، در حال انجام است همچنین در آینده نزدیک توربین دوم نیروگاه برق-آبی سنگ توده 2 راه اندازی خواهد شد که در تأمین امنیت انرژی برق تاجیکستان نقش بسزا خواهد داشت. علاوه بر این در جمهوری تاجیکستان تعداد قابل ملاحظه ای کارخانه های مشترک با سرمایه گذاری ایران رو به افزایش است که خود در تحکیم همکاری های اقتصادی و تجارتی میان دو کشور سهم بسزایی دارد.

باید ذکر نمود که همکاری های تاجیکستان و ایران در عرصه های گوناگون در آینده باز هم توسعه خواهد یافت. اما باید تلاش کرد تا تاجیکستان را در ایران هرچه بیشتر و بهتر و وسیع تر معرفی نمود. و به همین خاطر سفارت جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان و سفارت تاجیکستان در تهران تلاش های فراوانی را در این خصوص انجام می دهند که هدف اساسی آن مستحکم نمودن رابطه های دوستی دو خلق برادر است.

لازم به ذکر است که در این کتاب نفیس برخی از دولت مردان و صاحبان اندیشه کشورهای گوناگون ازجمله دکتر علی اصغر شعردوست، سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان، در قالب سر سخن مطالبی به قلم نغز آورده اند.

سفیر جمهوری اسلامی ایران در این سرسخن آب و هوای متنوع سرزمین ایران را عاملی اثرگذار بر ساکنان اولیه این سرزمین در پیدایش هنرهای گوناگون در دوره های تاریخی مختلف بشماره آورده اند و با ذکر دستاوردهای بجا مانده از ایرانیان دوران ماد و هخامنشی در قالب ساخت شهرهای دیدنی، نظیر شوش و هگمتانه و برخی معابد و آرامگاه پادشاهان گذشته، از ترکیب معماری این دوران با عناصر مادی، آشوری، یونانی و آسیایی به عنوان ویژگی بنیادین این نوع از معماری یاد کرده اند که با گسترش امپراتوری ساسانی، سنت های معماری این دوران با ساخت معابد خاص و قصرهای عظیم باره دیگر تجدید حیات یافت.

دکتر شعردوست در این نوشته فرهنگ و صنعت غنی ایران زمین را در حیات مدنی و فرهنگی تاجیکان در طول عصرها تأثیرگذار و دارای نقش سازنده دانسته اند و ضمن اشاره به تقسیم بندی های مناسب و محتویات درخور توجه موجود در این اثر سترگ در باب رساله ارزشمند « گنجینه جاودانه تاجیکان» چنین می نویسند: " این رساله ارزشمند که در بر دارنده روایت هنرهای مختلف اقوام ایرانی تبار، از کهن ترین دوران تاریخ تا به امروز می باشد، با مجموعه ای نفیس از مصوره های بسیار زیبا و منحصر به فرد، فراهم آورده شده که جناب آقای همراه خان ظریفی با قلم توانای خود در شرح هر یک بطور مبسوط و مفصل سخن رانده است.

اینجانب، ضمن تقدیر از زحمات ایشان در امور علمی و فرهنگی، امیدوارم این برگ زرین از کارنامه پر افتخار مردمان پر هنر ایرانی تبار، مقبول طبع مردم صاحب هنر در هر گوشه جهان قرار گیرد."