سفر گروهی از محققین کتابخانه آیت الله مرعشی نجفی به تاجیکستان

یک گروه پنج نفره از محققین و فضلای کتابخانه مرحوم آیت الله العظمی مرعشی نجفی با هدف بازدید از مراکز علمی و فرهنگی، کتابخانه ها و نسخه خطی تاجیکستان به مدت یک هفته از تاجیکستان دیدار و به میهن بازگشتند. مهمترین موضوعات پیرامون این سفر و بازدید از شهرهای دوشنبه، خجند و کولاب در ذیل ارائه می گردد:

گروه محققین در روز ورود با جناب آقای شعردوست سفیر کشورمان ملاقات نموده و ایشان توضیحاتی درخصوص منطقه، تاجیکستان، روابط دو جانبه فعالیت های فرهنگی، ادبی، نشریات پژوهشگاه سفارت و آثار نویسندگان مرتبط با تاجیکستان مطرح و در پاسخ به پرسشهای گروه در خصوص فرهنگ، اعتقادات، آثار خطی و مشایخ حال حاضر و گذشته تاجیکستان توضیحاتی ارائه نمودند. سابقه تاریخی اسماعیلیان و تابعین آنها در تاجیکستان از جمله آقاخانی ها (و دیگر فرق آنها مانند بهره ای ها) و فعالیتهایشان که هر پنجاه سال یکبار بیعت می گیرند و در حال حاضر آقاخان چهارم بیست و پنجمین امام آنها محسوب می گردد اشاره شد. کارهای فراوان انجام شده از آنها در تاجیکستان (شهرهای دوشنبه، خاروق، ساخت هتل پنج ستاره در شهر دوشنبه)  و دیگر کشورهای منطقه مطرح گردید. طی این دیدار آقای ابوالفضل حافظیان که تخصص در آثار خطی دارند به فعالیت های برخی کشورهای عربی از جمله متبعه المساجد اشاره کرد که در تاجیکستان با ارائه یک دستگاه ترمیم نسخ خطی توانسته زمینه کپی برداری از آنها را بدست آورد. آقای صدرایی خوئی از روحانیون معظم کشورمان از فعالیت فرهنگی در مأموریت ترکمنستان (در ادوار گذشته) ملاحظاتی را مطرح و کتاب تهیه شده در آن کشور را اهدا نمود. آقای مجید هادی زاده، روحانی معظم و آقایان صادق مرادی و سیدمصطفی مطبعه چی اصفهانی نیز توضیحاتی در خصوص فعالیت های صورت گرفته در کتابخانه مذکور و برنامه تحقیقات درخصوص آثار مشاهیری همچون ابوعلی سینا مطرح نمودند.

گروه دو نوبت از کتابخانه ملی تاجیکستان که در 20 فروردین 91 بهره برداری آن شروع شده بازدید کردند و ریاست کتابخانه مذکور و مسئولین کتب خطی توضیحات مفصلی درخصوص آثار کتابخانه، انتقال کتابها از چند کتابخانه تاجیکستان به آن اهدای کتابها از سوی سفارت و اهدا کتابها از سوی کشورمان را ارائه نموده و از مخازن کتب خطی، اتاق ایران بازدید به عمل آمد. بر اساس بازدیدهای دیگری که از کتابخانه های دیگر به عمل آمد قرار است بسیاری از کتابهای آنها به کتابخانه ملی که بزرگترین مخزن و امکانات را در بین کتابخانه های آسیای مرکزی دارد منتقل گردد.

طی دیدار از کتابخانه آکادمی علوم تاجیکستان، مسئولین کتابخانه اشاره نمودند کتابخانه به نام گاندی بوده و دارای 5/1 میلیون جلد کتاب می باشد. بیشتر کتابها به زبان روسی و تکنیکی می باشند. دارای ذخیره پایان نامه دانشگاهی حاوی کتابهای کشورهای همسو می باشد. کتابخانه در سال 1932 افتتاح شده و دارای فهرست الکترونیکی می باشد. دارای 500 کتاب با عناوین فارسی می باشد.

طی دیدار از مرکز فرهنگی پرفسور شریف جان که در دانشگاه ملی تاجیکستان واقع شده اعلام گردید که حدود 300 کتاب خطی در کتابخانه موجود است. قدیم ترین نسخه کتاب امیرعلی علیشیر نوایی در قرن 9 هجری را دارد. آقای دکتر سیدرحمان سلیمانی که تألیفاتی در خصوص ابن سینا دارد در جلسه توضیحاتی پیرامون نسخ خطی آن مرکز ارائه کرد و برای دسترسی بیشتر به آثار خطی و تحقیق از آکادمی علوم  تاشکند (به نام بیرونی) که کتابهای دست نویس آسیای میانه در آنجا موجود میباشد، بازدید به عمل آمد. بنابر اظهار نامبرده حدود 60 درصد منابع خطی آن کتابخانه فهرست نشده اند. رئیس اتاق ایران دانشگاه مذکور اشاره نمود 130 دانشجوی ایرانی در مقطع کارشناسی ارشد و دکتری در حال تحصیل بوده و دانشگاه حدود 1000 دانشجو و 60 استاد دارد.

طی دیدار از اتحادیه نویسندگان ریاست اتحادیه (آقای میهمان بختی) و جمعی از نویسندگان و شاعران و دوستداران توسعه روابط از جمله آقای شکورزاده مدیر بخش انتشارات، آقای دکتر جان بی کمال سردبیر مجله صدای شرق، آقای یونس یوسفی نویسنده، دکتر یزدان شاعر، آقای عبدالحمید صمد معاون اول اتحادیه، آقای سیداحمد زروان نویسنده و داستان نویس حضور داشتند و هر کدام توضیحاتی پیرامون فعالیتها و آثار خود ارائه کردند. جلسه با مشاعره که عمدتا پیرامون روابط و ارتباط فرهنگی و غیره دو کشور بود پایان یافت.

گروه از شهر تاریخی خجند دیدار داشته و از کتابخانه ها و مراکز علمی آن بازدید کردند. گروه با آقای اردوش رایزن فرهنگی کشورمان نیز ملاقات داشته و ایشان توضیحاتی پیرامون اوضاع فرهنگی، مذهبی عرفانی و غیره ارائه کرد. گروه با روحانی مسجد سرآسیاب شهر دوشنبه که عارف مسلک بود در محل آن مسجد ملاقات نمود و شخص مذکور توضیحاتی پیرامون فعالیت های ناپیدای پیروان اسماعیلیه، خانقاه ها و... درگذشته و حال تاجیکستان ارائه نمود. گروه از شهر کولاب و آرامگاه میرسیدعلی همدانی و قلعه هلبوک بازدید نموده و از قعله حصار در نزدیکی شهر دوشنبه همچنین مسجد جامع مولانا یعقوب چرخی و چند مسجد در شهر دوشنبه دیدن کردند.