رمان تاریخی (گردش دیو باد) به قلم عبدالحمید صمد با مقدمه دکتر علی اصغر شعردوست

رمان تاریخی (گردش دیو باد) به قلم عبدالحمید صمدبا مقدمه دکتر علی اصغر شعردوست

                                                                                                                                                                             آذرماه 1390ش./ دسامبر 2011 م

« گردش دیو باد » عنوان رمان تاریخی است که عبدالحمید صمد نویسنده توانای تاجیک در آن به توصیف و تصویر سازی بخشی از تاریخ و روندهای اخلاقی و اجتماعی مردمان تاجیک در دوران تاریخی سال 1920 پرداخته است. دکتر شعردوست، سفیر جمهوری اسلامی ایران در سر سخن این کتاب با عنوان « نقبی بر ساختار رمان» ضمن بررسی سیر تحول نوع ادبی رمان به بیان اقسام گوناگون این نوع ادبی و شرح مختصر  دیدگاه های موجود در باب اقسام آن  بویژه رمان تاریخی می پردازد. در بخشی از این سرسخن می خوانیم:

« رمان مفهومی ذهنی و انتزاعی است، یعنی مبین مفهومی ذهنی است که در نتیجه خواندن رمان های بسیار متعدد و کاملا متفاوت شکل گرفته است. و تا زمانی که خواننده نتواند و با نخواهد داستان را بر اساس اشاره های نویسنده در ذهنش بیافریند، خواندن واقعی صورت نمی گیرد. در این صورت خود داستان خوانده نمی شود بلکه درباره آن خوانده می شود. خواندن، هنر خلاقی است و دارای همان شرایط و محدودیت هایی است که هر بیننده آثار هنری با قوه خیال خود یک قطعه سنگ، رنگ های روی بوم، صدا و سایر چیزهایی را که به خودی خود کاملا بی معنا هستند به اثری صوری و معنادار تبدیل می کند. و اما در میان انواع گوناگون رمان، می توان به رمان تاریخی اشاره کرد که نسبت به زمان نگارش وقایع آن، در گذشته تاریخی اتفاق می افتد. در واقع رمان تاریخی رمانی است که در آن زمان وقوع جریانات نسبت به زمان نگارش آن، در گذشته تاریخی قرار دارد.

رمان تاریخی گونه ای متأخر تر از رمان است که اوج تسلطش را در قرن نوزدهم می بینیم و نویسنده در آن در حیطه زمان قلم می زند و بعد از خواندن رمان تاریخی خواننده نباید توقع داشته باشد که با تاریخ مستند آشنا شده باشد، زیرا هدف رمان تاریخی آشنایی خواننده با تاریخ نیست. « گردش دیو باد» نیز یکی از رمان های تاریخی است که بخشی از وقایع پیش از انقلاب 1920 تا دوران جنگ جهانی دوم را در گوشه ای از سرزمین تاجیکان به تصویر کشیده است. مولف این اثر، عبدالحمید صمد، ضمن تصویر فجایع دوره ای از تاریخ مردم تاجیکستان، تضادهای درونی و اخلاقی اجتماع و انسان را به چالش کشیده است. جوهر اساسی این رمان نه محکومیت فجایع و عوامل کشتار و تعقیب و حبس است، بلکه برجسته نمودن رفتار و کردار شخصیتهای مثبت و با همت است. تز اساسی نویسنده در این اثر تکیه بر اصالت انسانی بر اساس سنتها و تجربه های خاص شرایط طبیعی و سازندگی جهت تأمین سعادت و معیشت انسانی است. این طرز تفکر نه بر دیدگاه ماتریالیسم طبقاتی و فجایع خونین تکیه دارد، بلکه بر اساس اندیشه صالح و سازندگی و حسن نیت انسان در جامعه در تقابل با این حوادث ناخوشایند قرار گرفته است.

در جمهوری اسلامی ایران، طی سالین اخیر توجهی خاص به ادبیات ملل همسایه و بویژه ادبیات کشورهای پارسی گو شده و شمار زیادی از این آثار به چاپ رسیده که اقبال عمومی را به همراه داشته است. امید است چاپ فارسی این اثر نویسنده گرانقدر تاجیکستان، جناب آقای عبدالحمید صمد مورد توجه اهل ادب و فرهنگ مردمان پارسی زبان در سراسر جهان واقع گردد.»