پنج شنبه, 11 مهر 1392 ساعت 03:30
« ماه در محاق »، اثری به قلم استاد محمد عابد با مقدمه ای از دکتر شعردوست
« ماه در محاق » عنوان کتابی به قلم استاد محمد عابد است که در آن به ابداع شیوه های فاخر در ادبیات نوحه و شعر شیعی در خلال سرایش اشعاری نغز با محوریت پرداختن به عظمت و بزرگی ها، پاکی ها، معصومیتها و مقام والای ائمه اطهار، برخی از حوادث سرنوشت ساز و تعیین کننده دوران خاندان امامت و ولایت نظیر واقعه عاشورا، رشادت ها و دلیری های یاران و اصحاب برگزیده و فدیه کنندگان جوهر جان در راه جانان، و همچنین عشق و ارادت و محبت خاصه شاعر به پیشگاه خاندان عصمت وطهارت توجه شده است.
این کتاب به همت انتشارات سروش به مدیریت و سرپرستی دکتر علی اصغر شعردوست به زیور طبع و چاپ آراسته گریده است. دکتر شعردوست در سرسخنی بر این کتاب ارزشمند در توصیف اشعار رثایی و جایگاه آن در ادب فارسی و ذکر نمونه های این اشعار و سرایندگان شعر رثا در پهنه ادبیات و شعر شیعی در خلال پرداختن به زوایای گوناگون اهمیت اثر مورد بحث، به قلم فصیح چنین نگاشته اند:
" از آن روز که حضرت رسول (ص) اعلام رسالت کرد، شاعران مسلمان بخشی از رسالت خویش را مصروف دفاع از حقانیت مذهب و شناساندن ارزشهای والا کرده اند، ائمه دین در حیات پر ثمر خویش همواره شاعران را گرامی داشته اند. در تاریخ شیعه نیز این اصل به صورت برجسته تری خود را نشان داده است. شاعران متعهد همواره خود را ملزم به دفاع از ارزشها می دانستند؛ از همین رو، تاریخ شعر شیعی با تاریخ مبارزه شیعیان پیوند خورده است. بی دلیل نیست که شاعری شیعی سرنوشت خود را به کسانی مانند می کند که همواره چوبه دار خود را بر پشت خویش حمل می کنند.
شعر شیعی آینه تمام نمای هویت تاریخی شیعه است؛ شاعران و نویسندگان با مدد هنر خویش همواره خاطره رشادتها و بزرگمردیهای بزرگان و پیشوایان دین را زنده نگه داشته اند. با حضور هر شاعر در هر عصر، تاریخ شیعه تحریری جدید یافته و شاعر تمامیت هنر خویش را به کارگرفته تا این تحریر بیشتر روح را تسخیر کند و به مدد هنر، تسخیر دل کرده اند. حقیقتی بزرگ را به مدد هنری ستودنی می توان با هنرمندی تمام نشان داد و بر تارهای ناپیدای روح زخمه بیدار باش زد.
نخستین نمونه های شعر رثایی فارسی، در کتاب حدیقه الحقیقه و طریقه الشریعه سنایی غزنوی آمده است. و پس از وی، بدرالدین قوامی رازی اشعاری در رثای حضرت امام حسین (ع) سروده است و بعدها نیز شاعران دیگر مرثیه هایی را برای اهل بیت رسول اکرم (ص) سروده اند. با چنین پیش زمینه ای بود که بعدها شعر مذهبی و به ویژه مرثیه سرایی برای سالار شهیدان در عهد صفوی مورد توجه قرار گرفت. در واقع مرثیه هایی که با آهنگهای خاص در مراسم سوگواری حضرت امام حسین (ع) و یارانشان همراه با سینه زنی و زنجیر زنی خوانده می شود، اغلب به نوحه مشهورند. نوحه ها اگرچه نوعی از مرثیه هستند، از لحاظ وزن و قافیه متنوع تر از قالبهای شعر سنتی فارسی هستند و با ضرباهنگهای سینه زنی و زنجیر زنی متناسب و هماهنگ می باشند. نوحه سرایی به شکل مرسوم و متداول امروزی از دوره قاجاریه آغاز شده است. به دلیل بی اعتنایی پژوهشگران و منتقدان شعر به این نوع پربار و مقدس از ادب فارسی، مرثیه سرایی و نوحه سرایی در سده اخیر به رشد و شکوفایی شایسته و بایسته ای دست نیافت. پس از پیروزی انقلاب شکوهمند اسلامی مرثیه مذهبی توجه شاعران انقلاب را به خود جلب کرد و اغلب شاعران ما به ویژه شاعران متعهد و مسلمان نوحه ها و مرثیه های قوی و درخشان در رثای اهل بیت سرودند. افزون بر این، سنت نوحه سرایی برای سینه زنی هم، در سالهای دفاع مقدس به نقطه اوج خود رسید، که شایسته است این تلاشهای مقدس در عرصه شعر امروز همچنان پی گرفته شود.
از میان شاعران معاصر، استاد محمد عابد، هنرمند نامداری است که هنر خویش را وقف دفاع از کیان مذهب تشیع کرده است. سروده های ارزشمند ایشان به دو زبان ترکی آذری و فارسی در مدح ائمه دین و مرثیه های هنرمندانه اش نشان از پاک اعتقادی و هنرمندی او دارند. و « ماه در محاق » نخستین دفتر از اشعار استاد عابد است که از میان سروده های بسیارش، که عموما از ارزش والای هنری برخوردارند، به درخواست این دوستدار فراهم آمده است. ماه در محاق روایت جانهای پاکی است که از عالم خاک به افلاک پر گشودند و حیات بشری مدیون و مرهون بزرگی آنان است. این مجموعه با مثنوی بلندی در « عرض نیاز به درگاه بی نیاز» آغاز می شود. که در آن نه تنها شاهد احاطه شاعر بر صنایع و آرایه های ادبی و بدیعی هستیم، بلکه چیرگی او در بهره وری از آیات و روایات را نیز درمی یابیم. اما بخش اعظم ماه در محاق - و بطور کلی بخش مهم آثار استاد - با واقعه کربلا پیوند دارد. و تخصیص بخش بیشتری از اشعار عاشورایی استاد عابد، به بیان مبارزات حضرت زینب (س) خود نشانگر توجه و عنایت خاص استاد به پیام نهضت عاشوراست. درحالی که بسیاری از شاعران مرثیه پرداز و نوحه سرا از این مهم غفلت کرده اند. به هر روی می توان گفت که نشر کتاب «ماه در محاق»، گامی مهم و مبارک در نشر آثار فاخر در ادبیات مرثیه و نوحه است."
منتشرشده در
تالیف
آخرین‌ها از Super User
- درگذشت احياگر موسيقي «فلك» ، صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/12/2
- بعثت شادابي حيات - صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/11/18
- حضور در تئاتر لیلی و مجنون در تالار وحدت ؛ نمایشی از یعقوب صدیق جمالی
- عکس خوانی دکتر شعردوست (دیپلمات سابق و پژوهشگر آسیای میانه و قفقاز)
- بزرگداشت هشتادوچهارمین سالگرد تولد استاد ساوالان
