کتاب « لالایی های ایران و اَلّه های تاجیکستان» تألیف خانم فاطمه ایبک آبادی و با مقدمه دکتر شعردوست

« لالایی های ایران و الَه های تاجیکستان » عنوان کتابی به قلم سرکار خانم فاطمه ایبک آبادی است که مولف در آن به بررسی ساختار واژگانی و محتوایی نواها و نغمه های لالایی های مادرانه در ایران با نمونه های آن در تاجیکستان که در اصطلاح « الَه » نامیده می شود و نوعی ترانه شفاهی مأوا یافته در فرهنگ شفاهی جامعه به شمار می آید، می پردازد. این کتاب به همت پژوهشگاه فارسی –تاجیکی سفارت جمهوری اسلامی ایران و چاپخانه این نمایندگی به خط کریل ترجمه و چاپ شده است. در سرسخن این اثر که به قلم دکتر علی اصغر شعردوست نگارش یافته، چنین می خوانیم:

" لالایی نوعی ترانه شفاهی موزون و آهنگین زنانه و از زیرمجموعه های ادبیات شفاهی است و بی تردید یکی از قدیمی ترین ژانرهای شفاهی در جهان به شمار می آید. زبان شناسان در تعریف زبان، بر این باورند که زبان پدیده ای یکدست و ساده نیست و شامل مجموعه ای از لایه های متفاوت است، که در این میان بدون هیچ تردیدی، لایه احساسات و عواطف، بنیادی ترین عنصر زبان به شمار می آید، زیرا زبان در ابتدا نه برای تبادل افکار، بلکه برای بیان عواطف و احساسات به وجود آمد. از این دیدگاه، لالایی به دلیل همین ویژگی در همین لایه بنیادین قرار می گیرد. شاید بتوان گفت که لالایی ها طیف های رنگارنگی از آرزوها، گلایه ها و نیایش های معصومانه مادرانه هستند که سینه به سینه و دهان به دهان از نسلهای پیشین گذشته تا به امروز رسیده و هنوز که هنوز است، طراوت و تازگی خود را حفظ کرده اند، به گونه ای که تاکنون هیچ ترانه دیگری نتوانسته جایشان را بگیرد.

از طرفی، در لالایی، مادر با کودک خود « سخن می گوید»، اما کودک به «آهنگ آن گوش می دهد»، ولی همین به ظاهر گوش فرا دادن کودک برای مادر کافی است تا تمام بیم و امیدها و آرمانهای خویش را برای کودکش بازگو کند. اما از ویژگی های برجسته لالایی ها در تحقیقات ادبیات شفاهی این است که این نوع ژانرها منبعی سرشار از واژگان زبان مادری و فرهنگ قومی و محلی هستند و مولف در کتاب پیش روی تلاش نموده تا ویژگی های مشترک و مفرقه لالایی ها در ایران و تاجیکستان را با ذکر شواهد تبیین نماید. قدر مسلم، نوع تحلیل در این مجموعه که برای نخستین بار انجام می گیرد، می تواند منبعی ارزشمند در این حوزه از ادبیات شفاهی محسوب گردد. اینجانب ضمن تشکر از مولف این رساله، امیدوارم نشر این اثر مورد استقبال اهل فرهنگ و ادبیات مشترک دو کشور و بویژه محققان و دانشجویان این رشته قرار گیرد."

             علی اصغر شعردوست

  سفیر جمهوری اسلامی ایران در تاجیکستان

شهریور 1392 شمسی/ آگوست 2013 میلادی