پنج شنبه, 14 فروردين 1393 ساعت 04:30
«اجنه تپه» مکانی پر رمز و راز، برخاسته از تاریخ باستان
اجنه تپه (تپه شیطان، تپه جادوگران، "شیطان روح هیل") نام تپه م مکانی است که مردم محلی بر آن چنین نام نهاده اند. این مکان از یک سو به دشت و از سه طرف توسط خندق های پر آب احاطه شده است.
هنگامی که باستان شناسان در سال 1959 برای اولین بار به این تپه راه یافتند، پس از بررسی های اولیه به این نتیجه رسیدند که این تپه بازمانده از برخی ساختار های دوران باستان می باشد.
حفاری های باستان شناسی در این محل از سال 1961 آغاز شد و برای چندین سال ادامه یافت. حاصل این کاوش ها، کشف بیش از 1500 اثر هنری در زمینه های مجسمه سازی، الگوهایی از نقاشی های دیواری و برخی دیگر از آثار هنری می باشد. البته باید گفت که سطح حفاظت از این یافته ها بسیار متفاوت بوده بطوریکه برخی از این آثار کاملا دست نخورده باقی و از برخی دیگر تنها قطعاتی برجای مانده است.
پس از کنار هم قرار دادن آثار یافته شده در این محل و بررسی آن ها مشخص گردید خرابه اجنه تپه باقی مانده از یک صومعه بودایی مسکونی متعلق به قرهای 7 و 8 میلادی بوده است. در این زمان بسیاری منابع چینی و عربی نفوذ آیین بودیسم را در آسیای مرکزی تأیید کرده که این امر وجود این صومعه بودایی را در این منطقه توجیح می سازد.
ابوریحان بیرونی قریب به 1000 سال پیش می نویسد: « در دوران باستان در خراسان، فارس، ایران و موصل، تا مرزهای سوریه مردم از دین بودایی پیروی می کردند تا زمانی که زرتشت از آذربایجان آمد و شروع به موعظه و تبلیغ مزدائیسم در ولایت بلخ نمود.»
برخی بر این عقیده اند که تاریخ بودیسم در آسیای مرکزی، «باید با پادشاهی یونان در باختر آغاز شده باشد، البته لازم به ذکر است که برخی از اطلاعات بدست در مورد تبلیغ گسترده دین بودیسم و یا پیروی اندک برخی از پیروان این آیین از احتمال آغاز تبلیغ این آیین در عصر هخامنشیان سخن به میان می آورد.»
صومعه ای در منطقه اجنه تپه مشتمل بر دو بخش (یک معبد و صومعه)، وجود دارد که به وسیله دو حیاط مستطیل شکل و ساختمان ها و دیوارهای مستحکم گسترده ای احاطه شده است. در مرکز هر بخش حیاطی منتهی به معابد این صومعه به چشم می خورد. و در گوشه حیاط، سازه های کوچکی شبیه به ساختمان اصلی وجود داشته است. صومعه دارای تزئیناتی با قدمت تاریخی بوده و دیوارهای آن با نقاشی ها و مجسمه های کوچک و بزرگ زینت داده شده بود. در این صومعه مجسمه های بزرگ بودا به صورت نشسته در سکوی مقابل محل نشست اشخاص برجسته قرار می گرفت.
.در یک راهرو، بر روی پایه ای، یکی از چهره های غول آسای بودا ساخته شده از خاک رس به نشان از نیروانا وجود داشت. نیروانا در فلسفه بودایی، نشانه بالاترین حالت ذهن و صلح مطلق است. این صومعه در سال 1966 کشف گردید که به هنگام کشف و حفاری های صورت گرفته از بخش های پایین تنه این بودای رسی تقریبا دست نخورده یافت گردید و بخش فوقانی آن به شدت آسیب دیده بود در کنار این مجسمه، طی حفاری های صورت گرفته 72 قطعه مجسمه دیگر به صورت جداگانه کشف و بازسازی شد، این حفاری ها تا سال 1978 ادامه یافت و در سال 2000 متوقف و بار دیگر با از سر گرفته شدن کار حفاری و بازسازی ها، در سال 2001 کار به پایان رسید.
در حال حاضر مجسمه "بودا در نیروانا" کشف شده درAjina-teppaدر موزه ملی آثار باستانی تاجیکستان در شهر دوشنبه قرار دارد. این بزرگترین مجسمه بودایی است که در حال حاضر در آسیای میانه موجود است. جالب است توجه داشته باشیم که هیچ تصاویری از بودا ایستاده در Ajina-teppaیافت نشده.
علاوه بر نقاشی ها و مجسمه های ساخته شده به شکل بودا، عکس هایی از شیاطین در قالب یک هیولا با دهان باز و چشمان خیره، و یا یک ماسک رنگا رنگ با چشمان روشن بیرون زده روشن در Ajina-teppaیافت شده است که شاید حضور این مجسمه ها و تصاویر از موجودات در صومعه برای ترساندن و دور کردن مخالفان آیین بودیسم بوده.
علاوه بر آن در دکوراسیون داخلی این محل تصاویر بسیاری از انسان و حیوانات نیز یافت گردیده مانند: حیوانات (گاو نر)، پرندگان (اردک، قرقاول)، همچنین حاشیه های دیوارها نیز با استفاده از تم های زینتی مختلف و گیاهان زینتی (گل با گلبرگ های عجیب، خم، اشکال هندسی) آذین شده اند. در واقع می توان گفت اشکال و اجسام یافت شده در اجنه تپه یک تصویر جامع از هنر بودایی را فرا روی بیننده قرار می دهد و می توان گفت که اجنه تپه نمونه ای از تلفیق تمدن هند و بودایی و آسیای مرکزی و نفوذ متقابل و مکمل هر یک از آنهاست.
منتشرشده در
در تاجیکستان
آخرین‌ها از Super User
- درگذشت احياگر موسيقي «فلك» ، صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/12/2
- بعثت شادابي حيات - صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/11/18
- حضور در تئاتر لیلی و مجنون در تالار وحدت ؛ نمایشی از یعقوب صدیق جمالی
- عکس خوانی دکتر شعردوست (دیپلمات سابق و پژوهشگر آسیای میانه و قفقاز)
- بزرگداشت هشتادوچهارمین سالگرد تولد استاد ساوالان
