علي‌اصغر شعردوست سفير پيشين ايران در تاجيكستان در گفت‌وگو با اعتماد مطرح كرد عزم جدي تهران و دوشنبه براي احياي روابط

شهاب شهسواری-روزنامه اعتماد

بعد از نزديك به چهار سال سردي روابط ميان تهران و دوشنبه، رييس‌جمهور اسلامي ايران، حسن روحاني، هفته پيش براي شركت در نشست سران كنفرانس تعامل و اعتمادسازي آسيا به دوشنبه سفر كرد و در آنجا با استقبال گرم امامعلي رحمان، رييس‌جمهور تاجيكستان مواجه شد كه سفر او را «به وطن دوم خود» خوشامد ‌گفت. گفت‌وگوهاي صميمي دو رييس‌جمهور در دوشنبه، نشانه‌اي از احياي روابط ميان دو كشور همزبان و هم‌فرهنگ بود كه مدتي بود رويكردي غيردوستانه در روابط‌شان حاكم شده ‌بود.

علي‌اصغر شعردوست كه بين سال‌هاي 1386 تا 1392 به مدت 6 سال سفير جمهوري اسلامي ايران در تاجيكستان بود، معتقد است كه بي‌توجهي يك ساله مسوولان دستگاه سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران به خالي ماندن صندلي سفارت ايران در دوشنبه بعد از بازگشت او از ماموريت، يكي از دلايل اصلي جوانه زدن بي‌اعتمادي ميان دو كشور بود كه بعد از آن با دخالت برخي كشورهاي ثالث به يك سوءتفاهم جدي و بي‌اعتمادي عميق ميان دو پايتخت تبديل شد.شعردوست در گفت‌وگو با روزنامه اعتماد مشاهدات خود از دوران رونق روابط ميان دوكشور و دلايل سردي روابط را توضيح مي‌دهد و از زمينه‌هاي همكاري ميان دو كشور در دوران جديد مي‌گويد.

- در ادامه متن كامل گفت‌وگوي روزنامه اعتماد را با علي‌اصغر شعردوست، سفير پيشين جمهوري اسلامي ايران در تاجيكستان مطالعه مي‌كنيد. روابط ميان ايران و تاجيكستان از چه زماني آغاز شد؟

روابط تهران و دوشنبه دقيقا از اولين روز استقلال اين جمهوري از شوروي آغاز شد، يعني روابط ايران و جمهوري تاجيكستان به اندازه عمر اين جمهوري و روابط ملت‌هاي ايران و تاجيكستان به اندازه تمام طول تاريخ فرهنگ ايران است. مناسبات ايران و تاجيكستان و اصولا مناسبات ايران و كشورهاي همسود، فراز و فرود بسياري داشته است. در بين كشورهاي همسود (CIS) دو كشور براي ايران از اولويت برخوردار هستند؛ يكي جمهوري تاجيكستان به دليل زبان، فرهنگ و آيين مشترك و ديگري جمهوري آذربايجان كه تنها كشوري است كه عمدتا شيعه مذهب همسايه در شمال ايران است. تاجيكستان از ابتداي استقلال به ايران توجه ويژه داشت و جمهوري اسلامي ايران هم به صورت متقابل توجه ويژه‌اي به تحولات اين جمهوري داشت. بعد از فروپاشي اتحاد جماهير شوروي، جمهوري اسلامي ايران اولين كشوري بود كه استقلال تاجيكستان را به رسميت شناخت. همواره در دوران‌هاي سخت، تهران در كنار دوشنبه قرار گرفته است. دوران جنگ‌هاي داخلي تاجيكستان كه با عنوان «جنگ شهروندي» مشهور شده ‌بود، ايران از بازيگران اصلي در ميانجيگري ميان گروه‌هاي تاجيك بود. چندين دوره مذاكره براي پايان درگيري‌هاي داخلي در تاجيكستان به ميزباني تهران برگزار شد. حتي در گفت‌وگوهايي نيز كه در مسكو و با ميانجيگري سازمان ملل متحد برگزار مي‌شد، نقش ايران به عنوان يك ميانجي براي صلح مشهود و غيرقابل چشم‌پوشي بود.

- آيا حزب نهضت اسلامي كه در سال‌هاي اخير محل مناقشه دوشنبه با تهران شده است هم در جنگ‌هاي داخلي آن دوران نقش داشت؟

بله، در آن دوره هم حزب نهضت اسلامي، يكي از گروه‌هاي درگيري در مناقشه‌ها محسوب مي‌شد، البته بازيگران بيشتري در اين دوره درگير بودند. نهايتا آنچه در سال 1997 رخ داد، يك اتفاق بزرگ بود، در واقع مردم تاجيكستان با عبور از دريايي از خون و ده‌ها هزار نفر تلفات با ميانجيگري ايران توانستند به يك پيمان صلح برسند. بعد از پايان جنگ داخلي تاجيكستان، اين جمهوري نيازمند بازسازي جدي بود. ايران به عنوان يك كشور دوست و برادر در كنار تاجيك‌ها ايستاد. پروژه‌هاي مهمي توسط ايران در تاجيكستان اجرا شد. تونل مهم استقلال تاجيكستان كه شمال و جنوب اين كشور را به هم متصل مي‌كرد توسط پيمانكاران دولتي ايراني اجرا شد، پروژه‌اي كه در تاجيكستان به آن لقب پروژه قرن داده‌شده ‌بود. سد و نيروگاه برقابي سنگتوده توسط وزارت نيروي جمهوري اسلامي ايران اجرايي شد. بخش خصوصي هم حضور فعال و گسترده‌اي در تاجيكستان داشت. در اواخر دوران ماموريت من در تاجيكستان، اوايل دهه 1390 برآورد مي‌شد كه حدود 500 كمپاني ايراني به صورت مقيم در خاك تاجيكستان به ثبت رسيده‌اند. شركت‌هايي در حوزه‌هاي مختلف از تجارت و عمران گرفته تا علمي، آموزشي و توليدي، به صورت مقيم در تاجيكستان مشغول به كار بودند. در دوراني كه من در دوشنبه بودم، 4 پرواز مسافربري به صورت هفتگي ميان ايران و تاجيكستان انجام مي‌شد، دو پرواز توسط شركت آسمان ايران و دو پرواز از سوي تاجيك اير و حتي اين اواخر خطوط هوايي ماهان هم توافق جديدي امضا كرده ‌بود كه دو پرواز هفتگي به ظرفيت خطوط هوايي دو كشور اضافه كند، چرا كه بازار پرسودي بود و رفت و آمد تجار، دانشجويان، مهندسان و گردشگران ميان دو كشور به صورت پيوسته انجام مي‌شد. من حتي به ياد مي‌آورم كه شخص رييس‌جمهور تاجيكستان، امامعلي رحمان، به من مي‌گفت كه چه بهتر است هر روز پرواز ميان دو كشور انجام شود و ظرفيت جابه‌جايي مسافر به شكل چشمگيري افزايش پيدا كند.

- اين شركت‌ها هنوز در تاجيكستان حضور دارند يا بعد از مشكلاتي كه در رابطه ايجاد شد، كاهش پيدا كرده‌اند؟

تقريبا مي‌توانم بگويم كه حضور شركت‌هاي ايراني در تاجيكستان تقريبا كن‌فيكون شده است.

- چرا چنين اتفاقي افتاد؟

مهم‌ترين موضوع در روابط بين‌الملل، اعتماد است. زماني كه من به عنوان سفير در دوشنبه منصوب شدم ...

- چه سالي بود؟

واقعيت اين است كه من دو دوره به عنوان سفير انتخاب شدم، يك دوره در سال 1378 بود كه فرآيند انتصاب من تكميل شده‌ بود، از اين طرف تاييد رييس‌جمهور و اگرمان كشور مقصد را دريافت كرده ‌بودم، اما همزمان شد با انتخابات مجلس كه من به عنوان نماينده مردم تبريز در مجلس ششم انتخاب شدم. در‌ آن دوران خدمت به راي مردم را ترجيح دادم و به مجلس رفتم. 8 سال بعد، سال 1386 من دوباره براي سفارت در دوشنبه منصوب شدم كه اين‌بار به محل ماموريت رفتم و تا سال 1392 مشغول كار بودم. متاسفانه بخش عمده اهتمام سياست خارجي كشور در دوره اول رياست‌جمهوري حسن روحاني، مصروف توافق هسته‌اي و به سرانجام رساندن برجام شد. شوربختانه در اين دوران، سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران از كشورهاي پيراموني، كشورهاي حوزه تمدن مشترك و همسايگان غفلت كرد. بعد از اينكه ماموريت من به اتمام رسيد و به تهران برگشتم، به مدت يك سال سفارت جمهوري اسلامي ايران در دوشنبه بدون سفير و با مديريت سرپرست اداره مي‌شد. دولت تاجيكستان از اين اقدام برداشت منفي و آن را نوعي بي‌توجهي تلقي كرد، به همين دليل تصميم گرفت در اقدامي تقابلي سفير جديد در ايران منصوب نكند و در واقع نمايندگي ديپلماتيك خود را در تهران تنزل داد.

- اين تعلل در تعيين سفير در تاجيكستان از سوي تهران عامدانه بود يا دليل ديگري داشت؟

به تصور من بيش از هر چيز به دليل كم‌توجهي و غفلت بود، البته خب واقعيت اين است كه برخي عوامل سياسي و جناحي هم وجود داشت، اين تصور وجود داشت كه روساي نمايندگي‌هاي خارجي، نمايندگان دولت قبلي هستند و بايد به كشور بازگردند تا ديپلمات‌هاي جديد جايگزين شوند. اما دليلش هر چه بود، همين يك سال كه نمايندگي ديپلماتيك ميان دو كشور در سطح پايين‌تري اداره مي‌شد، اعتماد ميان دو كشور به سطح پايين‌تري رسيد. همين فرصت يك ساله بود كه به رقباي منطقه‌اي ايران اجازه داد با حضور فعالانه و ديپلماسي پيگيرانه از فرصت طلايي براي ايجاد شكاف ميان دو كشور استفاده كنند. سفير عربستان در تاجيكستان سال 2016 مصاحبه كرده ‌بود و تاكيد كرد بزرگ‌ترين توفيقش در طول دوران خدمت، جدا كردن ايران و تاجيكستان از يكديگر بود. يعني حكومت‌هايي مانند عربستان سعودي كه براي تضعيف جايگاه بين‌المللي ايران تلاش مي‌كردند كاملا علني اين تلاش خود را اعلام مي‌كنند. اين ادعا نه تنها بي‌تدبيري در سياست خارجي جمهوري اسلامي ايران را نشان مي‌دهد، بلكه مي‌تواند تا حدي سياست خارجي تاجيكستان را هم زير سوال ببرد كه چگونه از سوي يك كشور خارجي به بازي گرفته ‌شده است. امريكايي‌ها، روسيه و چين، به عنوان قدرت‌هاي جهاني كه نفوذ اقتصادي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران را در تاجيكستان به مثابه رقابت مي‌ديدند، از فرصت پيش آمده در كاهش سطح نمايندگي ايران، از فترت در حضور ديپلمات ارشد ايراني در دوشنبه، استفاده كردند تا دولت تاجيكستان را به ايراني‌ها بدبين كنند. تاجيكستان و ايران دشمنان مشتركي در جهان دارند و بايد با دقت و مستمرا فعاليت‌هاي آنها را رصد كنند. مثلا اسراييل هم شكاف ميان ايران و تاجيكستان را تشويق و تحريك مي‌كند. اما باز هم من تصور مي‌كنم، فرصت زياد بود كه جلوي رشد سوءتفاهم گرفته ‌شود. در شرايطي كه كشورهاي ديگر فعالانه تلاش مي‌كردند ريشه رابطه خوب ايران و تاجيكستان را مسموم كنند، ايران فرصت زيادي داشت تا پيشقدم شود ديپلمات‌هاي بلندپايه به محل اعزام و روابط را احيا كند. اما متاسفانه تعلل در تهران ادامه پيدا كرد تا جايي كه بدبيني در تاجيكستان عميق‌تر و عميق‌تر شد.

- دليلي كه دوشنبه براي كاهش روابط با تهران اعلام كرد، حضور اعضاي يك گروه غيرقانوني اين كشور در كنفرانسي در تهران بود.

اصولا چه من و چه بسياري از كارشناسان ديگر مسائل تاجيكستان و روابط بين‌الملل معتقدند كه حضور محي‌الدين كبيري، رييس حزب نهضت اسلامي تاجيكستان در تهران كه بهانه‌اي براي قطع روابط عنوان شد، با وجود ممنوعيت فعاليت اين حزب در تاجيكستان، آنچنان مساله مهمي نبود كه بتواند رابطه عميق و برادرانه دو كشور را اينچنين دچار اخلال كند. هر چند كه من معتقدم روابط دوستانه ميان دو كشور ايجاب مي‌كند كه ملاحظات دولت تاجيكستان در مورد گروه‌هاي سياسي فعال در خاك اين كشور رعايت شود، اما به اعتقاد من، حس اعتماد ميان دوشنبه و تهران تا اندازه‌اي ضربه خورده‌ بود كه اين رويداد توانست روابط دو كشور را به ‌شدت تحت تاثير قرار دهد.

- آيا در گذشته هم تاجيك‌ها تذكري در مورد روابط ايران با گروه‌هاي افراطي يا آن‌گونه كه بعدا در مورد حزب نهضت ‌اسلامي عنوان شد، حمايت از تروريسم به ايران داده‌ شده ‌بود؟

در دوران ماموريت من، حتي يك بار هم موردي پيش نيامده ‌بود كه چنين اتهامي به ايران وارد شود يا اينكه اظهار نگراني در مورد حمايت از افراط‌گرايي مطرح شود. قطعا اگر موردي وجود داشت به ما منعكس مي‌كردند. البته فعاليت حزب نهضت اسلامي در دوران سفارت من قانوني بود و غيرقانوني شدن آن بعدا اتفاق افتاد، اما در مورد هيچ گروه ديگر يا جريان ديگري، من به ياد ندارم كه تاجيكستان اتهامي به ايران وارد كرده ‌باشد كه از افراط‌گرايي حمايت كرده ‌باشيم.

- وقتي ايران هيچ سابقه‌اي در اين زمينه در خاك تاجيكستان نداشت و به گفته شما تا آن اندازه همكاري اقتصادي و فرهنگي وجود داشت، چرا دولت تاجيكستان به اين راحتي حاضر شد ايران را كنار بگذارد؟

وقتي كه اعتماد كافي وجود نداشته ‌باشد هر موضوعي مي‌تواند دستمايه سوءتعبير و سوءتفاهم جدي شود. به ويژه وقتي گفت‌وگوهاي بلندپايه وجود نداشته ‌باشد، افراد معتمد حضور نداشته ‌باشند و هيچ يك از طرفين براي رفع سوءتفاهم پا پيش نگذارد. وقتي هم كه بعد از يك سال سفير تعيين شد، در سطحي بلندپايه و باتجربه نبود كه از پس بحران جاري بر بيايند. البته الان بعد از گذشت 4 سال از وقوع بحران در روابط دو كشور شرايط كاملا تغيير كرده، سفيري كه از سوي هر دو كشور تعيين شده در حد معاون وزير امور خارجه است. سفير تاجيكستان در ايران، آقاي نظام‌الدين زاهدف، فردي با پيشينه آكادميك و معاون پيشين وزير امور خارجه اين كشور است، سفيري هم كه از سوي ايران تعيين شده است، آقاي محمدتقي صابري، هم يك شخصيت فرهنگي است و هم پيش از اين معاون اداري و مالي وزارت خارجه جمهوري اسلامي ايران بود. اين اقدام يعني عزم و اراده دو كشور براي رفع سوءتفاهم و بهبود روابط. ارشديت ديپلماتي كه به عنوان رييس نمايندگي معرفي مي‌شود، به معناي ميزان عزم و اراده دولت‌ها براي بهبود روابط است.

- چه شد كه بعد از چهار سال دو كشور دوباره به فكر احياي روابط صميمانه افتادند؟

هر دو كشور احساس خسران مي‌كردند، سردي روابط نبايد و نمي‌توانست بيش از اين ادامه پيدا مي‌كرد. به هر تقدير درهم‌تنيدگي تمدني و فرهنگي ميان دو كشور، باعث شد تا هر دو كشور به اين نتيجه برسند كه بايد طرحي نو درافكنند. شركت مشاور رييس‌جمهور تاجيكستان در جشن چهلمين سالگرد انقلاب اسلامي در ايران، پيام‌هاي گرم و صميمانه‌اي كه روساي جمهوري دو كشور به مناسبت تبريك عيد فطر براي يكديگر فرستادند، همه نشان از عزم جدي براي احياي رابطه داشت. تعيين سفراي جديد در اين سطح و استقلال گرم امامعلي رحمان، رييس‌جمهور تاجيكستان از حسن روحاني، رييس‌جمهور اسلامي ايران در دوشنبه، نشان از گام مهم براي احيا و گسترش روابط دوجانبه دارد.

- تصور مي‌كنيد كه اين گام‌هاي اخير مي‌تواند باعث بازگشت سطح روابط به گذشته شود؟

اينها فقط زيرساخت است. اين گام‌ها نشان مي‌دهد كه عزم و اراده ميان دولت‌هاي دو كشور وجود دارد. اما براي رسيدن به سطح آرماني روابط يا دست‌كم بازگشت به سال 1392 كه بيش از 500 شركت ايراني در تاجيكستان فعال باشند، هزاران دانشجوي ايراني در تاجيكستان تحصيل كنند، صدها دانشجوي بورسيه تاجيكستان در ايران تحصيل كنند، قطارهاي مملو از كالا از مبدا تاجيكستان در مسير ازبكستان و تركمنستان به ايران بيايد و از ايران به تاجيكستان برود تا جايي كه هر محموله باري يكي، دو ماه در نوبت استفاده از خط آهن قرار داشته ‌باشد يا اينكه 4 پرواز مستقيم هفتگي كفاف مسافران ميان دو كشور را ندهد، خيلي كار و ابتكار نياز دارد. موانع در حال مرتفع شدن است، اما مسير رسيدن به سطح مطلوب روابط بسيار طولاني است.

- همزباني و اشتراك‌هاي فرهنگي ميان دو كشور چقدر مي‌تواند مسير احياي روابط را تسريع كند؟

قطعا اين مساله بسيار مهم است و بايد سرمايه‌گذاري خيلي زيادي روي آن كرد. من به ياد دارم كه رهبر معظم انقلاب در يكي از ديدارهاي‌شان با رييس‌جمهور تاجيكستان گفته ‌بودند كه زبان فارسي ميان ايران و تاجيكستان از جمله انفال است. اين تعبير خيلي مهم و كليدي است. اجزاي متشكله فرهنگ دو كشور يكي است. زماني كه تاجيكستان تصويب كرد كه الفباي نياكان و رسم‌الخط مشابه رسم‌الخط ما در مدارس اين كشور تدريس شود، يك كتاب الفبا براي تدريس در مدارس تاجيكستان از سوي ايران آماده ‌شد، كتاب معروفي بود كه بارها در اين كشور تجديدچاپ شد و در مدارس آموزش داده ‌مي‌شد. وزير معارف وقت تاجيكستان يك بار به من گفت، اين الفباي نياكان است، اما هميشه كه يك كودك در كلاس اول نمي‌ماند، لازم است براي بقيه پايه‌هاي درسي هم كتاب‌هاي مشابهي آماده شود. سازمان تدوين و تاليف كتب درسي در وزارت آموزش و پرورش با همكاري مولفان كتب درسي تاجيكستان، كتاب‌هايي را براي 8 پايه تحصيلي ابتدايي تاجيكستان متناسب با فرهنگ اين كشور، تاليف و چاپ كرد و با موافقت رييس‌جمهور تاجيكستان براي تدريس در مدارس اين كشور به وزارت معارف تاجيكستان تقديم شد. من نمي‌دانم در سال‌هاي اخير اين برنامه تدريس دو ساعت در هفته الفباي نياكان به دانش‌آموزان با وضعيت جاري در روابط دو كشور به كجا رسيده، اما عرض من اين است كه سطح همكاري دو طرف در چنين سطحي قرار داشت و تا اين اندازه زمينه‌هاي همكاري بود.

- در زمينه‌هاي اقتصادي فكر مي‌كنيد تا چه اندازه امكان گسترش مناسبات وجود داشته‌ باشد؟

توليدات ايراني خواهان زيادي در تاجيكستان دارد. مواد غذايي، پوشاك، مصنوعات فلزي و مصالح ساختماني در تاجيكستان بازار دارد. يك دوراني تمام اين محصولات ايراني به تاجيكستان صادر مي‌شد و در برابر ايران هم مثلا كمبود پنبه خود را از تاجيكستان تامين مي‌كرد، تاجيكستان يكي از منابع تامين آلومينيوم براي ايران بود و بايد توجه داشت كه همه‌ چيز به عدد و رقم نيست، حالا كه چهار سال از سردي روابط دو كشور مي‌گذرد و مناسبات دوجانبه اين حد كاهش پيدا كرده است، مي‌توان اهميت بازار و روابط دو كشور را فهميد. زمينه همكاري ميان دو كشور بسيار است. حتي سازمان صنايع دفاع، وزارت دفاع و پشتيباني نيروهاي مسلح هم در تاجيكستان كارخانه ساخته ‌بود، البسه نظامي با مواد اوليه ايراني در اين كشور توليد مي‌شد، سرمايه‌گذاري، مديريت و مواد اوليه از ايران بود، نيروي كار و بازار از تاجيكستان. مي‌توان گفت هيچ زمينه‌اي نبود كه ما در آن با يكديگر همكاري نداشته ‌باشيم، متاسفانه همه اينها الان تعطيل شده‌اند، اما باز هم اگر عزم و اراده و فعاليت كافي وجود داشته ‌باشد، همه اينها قابل بازگشت هستند.

- در زمينه سياسي چطور؟ تا چه اندازه امكان گسترش همكاري‌ها وجود دارد؟

دو كشور در بسياري از سازمان‌هاي منطقه‌اي و بين‌المللي كنار هم حضور دارند. همكاري در مجموعه اكو، اتحاديه اوراسيا، همين اجلاس سيكا كه اخيرا نشست سران آن با حضور روساي جمهور ايران و به ميزباني رييس‌جمهور تاجيكستان در دوشنبه برگزار شد، سازمان همكاري شانگهاي كه تاجيكستان در آن عضويت دارد و ايران هم علاقه‌مند است در آن عضو شود...

- اما تاجيكستان با عضويت ايران در اين سازمان مخالفت كرد ...

تلاش ايران براي عضويت در سازمان به 10 سال پيش باز مي‌گردد، تاجيكستان ابتدا هيچ مخالفتي با پيوستن ايران نداشت و تصادفا دنبال عضويت ايران بود و براي آن تلاش مي‌كرد. سال 2014 زماني كه نشست سران سازمان همكاري شانگهاي در دوشنبه برگزار شد، ما اميدوار بوديم كه عضويت كامل ايران در اين جلسه تصويب شود. دولت تاجيكستان در آن دوره همپاي ايران تلاش و ممارست داشت كه ايران به عضويت اين سازمان پذيرفته‌ شود. حتي مقام‌هاي تاجيكستان بودند كه در آستانه اجلاس سران سازمان در دوشنبه به هيات ايراني خبر دادند، كدام كشور پشت پرده تلاش مي‌كند ايران به عضويت سازمان در نيايد و تاكيد كردند اگر امكان رايزني وجود دارد تا نظر اين كشور تغيير كند، قبل از برگزاري نشست اين كار را انجام دهيم. يعني در آن دوران كسي تصور نمي‌كرد كه تاجيكستان مخالف پيوستن ايران به سازمان همكاري شانگهاي بشود. در طول سال‌هايي كه من در تاجيكستان سفير بودم، حتي يك مورد پيش نيامد كه در مجامع بين‌المللي، در مورد قطعنامه‌هاي حقوق ‌بشري يا قطعنامه‌هاي ضدايراني ديگري تاجيكستان عليه ايران راي بدهد. همواره دولت دوشنبه با تهران همراه و هم‌راي بود. حتي در دوره‌اي كه تحريم‌هاي بين‌المللي از سوي شوراي امنيت سازمان ملل متحد وضع شده ‌بود، باز هم تاجيكستان خيلي كمك‌حال ما بود، در مسائلي مانند حوزه بانك با ما همكاري مي‌كرد.

- آيا مساله افغانستان هم مي‌تواند زمينه همكاري ميان دو كشور باشد؟

امامعلي رحمان در يكي از ديدارهايش با مرحوم اكبر هاشمي‌رفسنجاني رييس‌جمهور وقت ايران، پيشنهاد تشكيل يك اجلاس سه جانبه ميان كشورهاي فارسي‌زبان شد و با موافقت مرحوم هاشمي‌رفسنجاني، اجلاس سه جانبه روساي جمهوري ايران، تاجيكستان و افغانستان برگزار شد كه نشست‌هاي بسيار پرثمري هم بود. به نظر من اين نشست‌هاي دوره‌اي سه جانبه بايد احيا شود، چراكه جز همزباني و همدلي ميان سه كشور، ظرفيت همكاري‌هاي بالقوه ميان سه كشور بسيار زياد است. مسائلي مانند مبارزه با افراط‌گرايي، مبارزه با تروريسم و تلاش براي ثبات و امنيت افغانستان، از سوي اين سه كشور مي‌تواند به صورت مشترك، ريشه‌اي و عميق حل و فصل شود. اصولا بايد توجه كرد كه مساله حوزه تمدني بايد در اولويت سياست خارجي ما قرار گيرد. اشتراكات ما با تاجيكستان آنقدر زياد است كه به سادگي مي‌توان اصلا به نقاط افتراق و اختلاف نزديك نشد. حوزه نوروز ديگر مساله فرهنگي مشترك ايران، تاجيكستان و افغانستان است. گسترش همكاري‌ها ميان كشورهاي حوزه فرهنگي نوروز، مصوبه دولت است كه بايد اجرايي شود. در شرايطي كه دشمن‌هاي مشترك و قدرتمندي مانند امريكا اينچنين عليه اقتصاد و امنيت ما خصومت‌ورزي مي‌كنند، همين دوستان، همين شركاي فرهنگي هستند كه مي‌توانند به ما براي فائق آمدن به مشكلات كمك كنند، تاكنون از اين اشتراكات فرهنگي بسيار غفلت شده است.

---------------------------------------------------------------------------

روزنامه اعتماد - 1398/04/02 - صفحه دیپلماسی