سه شنبه, 19 آذر 1392 ساعت 03:30
مقبره «خواجه مشهد»، بنایی که با قدمت خود، استوار، تاریخ را می پیماید
در روستای صیاد ناحیۀ «شهرتوس» در جنوب تاجیکستان، بنای «خواجه مشهد» با قدمت 1200 سال، در دل خاک ریشه داشته و استوار، تاریخ را می پیماید. در شمال افغانستان هم اماکنی با نام خواجه مشهد وجود دارد. در هر حال این ساختمان که اکنون با نام «مقبرۀ خواجه مشهد» شناخته می‌شود، در سده‌های نهم تا سیزدهم میلادی نقش یک مدرسۀ اسلامی را داشته، و پس از حملۀ مغول به آرامگاه مبدل شده‌است.
بنا به روایات محلی، «خواجه مشهد» نام یک مبلغ مذهبی و معمار بوده که از خاورمیانه پیام اسلام را به این منطقه آورده، این مدرسه را بنا نهاده و زیر گنبد آن خاک شده‌است. پنجاه و چهار تن از مریدان او نیز در کنار گور او آرمیده‌اند. متفکران بسیاری شاگرد این مدرسه بوده‌اند و می‌گویند که ناصر خسرو قبادیانی هم از جملۀ آنان بوده‌است.
ساختمان خواجه مشهد عبارت از دو بخش گنبددار است که توسط یک پیش‌ایوان بلند به هم پیوند خورده‌اند. این ساختمان اخیرا مرمت شده، اما حتی پیش از آغاز تعمیرات در سال ۲۰۰۵ هم دیوار استوار آن با ۱۲ تا ۱۴ متر بلندی و سه متر قطر، آسیب اندکی دیده بود. آجری که برای بنای این ساختمان به کار رفته، ترکیب خاصی دارد که راز ماندگاری خواجه مشهد تعبیر می‌شود. یکی دیگر از دلایل ماندگاری این ساختمان حرمت و تقدس آن پیش مردم محلی بوده‌است. طی سالیان، حتی پس از ویرانی بخش‌هایی از بنا، مردم دور و نزدیک به زیارت خواجه مشهد می‌آمده‌اند و بقایای آن را نگهداری می‌کرده‌اند.
ساختمان همچنین دارای حجره‌ها و تالارهای جداگانه‌ای است که در گذشته‌های دور برای آموزش‌های دینی و نیز دنیایی به کار می‌رفته‌اند. امروز هم می‌توان نشانه‌هایی از نیایشگاه را در گوشه‌ای از این بنا دید. سوراخ موجود در میان هر دو گنبد، روزنه‌ای بوده برای ورود روشنایی و گرما و مقاومت با رطوبت و هم تعیین زمان و رصد ستاره‌ها از درون ساختمان. بقایای چله‌خانه و درس‌خانه‌های ساختمان هم مرمت شده‌اند.
در گرداگرد هر دو گنبد در گذشته آیه‌هایی از قرآن حک شده بود که در پی تحقیقات باستان‌شناسی در زمان شوروی کنده و در موزه‌های عمدۀ اتحاد شوروی پراکنده شدند.
در محوطۀ جلو ساختمان آثاری از ساختمان‌هایی باقی است که در گذشته محل اقامت مدرسان بوده‌است. و باید گفت اکنون که گرد تاریخ از چهرۀ بخش عظیمی از این ساختمان کهن، زدوده شده، شکوه پیشین آن بیش از پیش در حال نمایان شدن است.
منبع: وب سایت های خبری و گردشگری
منتشرشده در
در تاجیکستان
آخرین‌ها از Super User
- درگذشت احياگر موسيقي «فلك» ، صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/12/2
- بعثت شادابي حيات - صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/11/18
- حضور در تئاتر لیلی و مجنون در تالار وحدت ؛ نمایشی از یعقوب صدیق جمالی
- عکس خوانی دکتر شعردوست (دیپلمات سابق و پژوهشگر آسیای میانه و قفقاز)
- بزرگداشت هشتادوچهارمین سالگرد تولد استاد ساوالان
