رویدادهای مهم این روز در تقویم خورشیدی
وقوع جنگ چالدران بين ايران و عثمانی (893 ش)
در اوايل سلطنت شاه اسماعيل اول و تشكيل سلسله صفوي، او توانست كردستان و شهرهاي مقدس عراق را فتح كند و با تكيه بر تشيع اثني عشري، به زودي جمع كثيري از مردم شيعه ساكن در سرزمينهاي عثماني را به سوي خود جلب كند. اين اقدام جسورانه شاه اسماعيل، اگرچه خطرات فراواني را در پي داشت اما سبب تحكيم وحدت سياسي - مذهبي ايران گرديد و همين ويژگي از نظر سلاطين عثماني به مراتب خطرناكتر از احياي ساختار نظامي ايران بود. هنگامي كه سلطان سليم اول، پادشاه نيرومند و مشهور عثماني به سلطنت رسيد، چهل هزار تن از شيعيان را به قتل رساند. او كه خود را خليفه مسلمانان ميخواند، تصميم به توسعه متصرفات خود گرفت و به قصد تصرف تبريز، پايتخت دولت نوبنياد صفوي حركت كرد و جنگ سختي ميان او و سپاه شاه اسماعيل صفوي در منطقه چالدران در حوالي ماكو روي داد. در اين جنگ بر اثر كثرت سپاه عثماني و مجهز بودن به تفنگ و توپخانه، لشكر ايران عقب نشيني نمود و تعداد زيادي از دو طرف كشته شدند. شاه اسماعيل تا حدود همدان عقب نشست و سلطان سليم تبريز را اشغال كرد ولي به زودي بر اثر مقاومت ملي مجبور شد تبريز و آذربايجان را تخليه كند. پس از بازگشت سلطان سليم، شاه اسماعيل ديگر باره به آذربايجان و تبريز رفت و به تعمير خرابيهاي لشكريان عثماني پرداخت. گويند پس از اين واقعه، ديگر كسي شاه اسماعيل را خندان نديد.
تأسيس دانشگاه تربيت معلم (1342 ش)
دارالمعلمين عالي نام مدرسهاي عالي بود كه در سال 1307 ش براي تربيت معلم مدارس متوسطه تاسيس شد و در سال 1312 ش به دانشسراي عالي تغيير نام يافت. اين دانشسرا داراي دو قسمت علمي شامل رشتههاي رياضيات، طبيعيات، فيزيك و شيمي و قسمت ادبي با رشتههاي ادبيات، فلسفه، تاريخ و جغرافي بود. دانشسراي عالي پس از تاسيس دانشگاه تهران، جزيي از آن شد تا اين كه در سال 1334 ش، از دانشگاه تهران استقلال يافت. در تابستان 1342، دانشسراي عالي منحل گرديد و وزارت فرهنگ وقت، دانشگاه تربيت معلم را تاسيس نمود.
پيام "امام خميني(ره)" در پی جنايت عوامل رژيم در فاجعه آتش سوزی سينما ركس آبادان (1357ش)
پس از وقوع جنايت هولناك آتشسوزي سينما ركس آبادان، حضرت امام خميني(ره) در پيامي از نجف اشرف خطاب به اهالي آبادان، ضمن اعلام خطر به اينكه ممكن است رژيم پهلوي، اعمال وحشيانه مشابهي در شهرهاي ايران انجام دهد، از گويندگان خواستند وظيفه آگاهي بخشي به مردم را دنبال كنند. در بخشي از پيام مهم امام به مناسبت اين فاجعه آمده بود: من گمان نميكنم هيچ مسلماني، بلكه انساني، دست به چنين فاجعه وحشيانهاي بزند، جز آن كه به نظاير آن عادت نموده است. گفتار شاه كه تظاهركنندگانِ مخالفِ من "وحشت بزرگ" را وعده ميدهند و تكرار آن پس از واقعه كه اين همان وعده بوده است، شاهد ديگري بر توطئه است. اين مصيبت دلخراش براي شاه، شاهكار بزرگي است تا به تبليغات وسيع در داخل و خارج دست زند و به بوقها و مطبوعات دست نشانده داخل و نفع طلب خارج دستور دهد كه هرچه بيشتر براي اغفال مردم، اين جنايت را منتشر و به ملت محروم و مظلوم ايران نسبت دهند تا در خارج، ملت حق طلب ايران را، مردمي كه به هيچ ضابطه انساني و اسلامي معتقد نيستند معرفي نمايد.
رحلت حجت الاسلام "ميرزا حسن غفاری تبريزی" مدرس حوزه علميه قم (1379ش)
حجتالاسلام و المسلمين حاج ميرزا حسن غفاري تبريزي در سال 1305ش (1345ق) در تبريز به دنيا آمد و پس از تحصيلات جديد به فراگيري علوم ديني روي آورد. وي پس از پشت سر نهادن مقدمات و سطوح، در بيست سالگي راهي حوزه علميه قم شد و در درس خارج حضرات آيات سيد حسين بروجردي، سيد شهابالدين مرعشي نجفي و سيد محمد محقق داماد حضور يافت. ايشان پس از رحلت آيتاللَّه بروجردي، به آيتاللَّه مرعشي پيوست و ضمن شركت مداوم در هيئت استفتاي آن مرجع بزرگ، خود به تدريس سطوح عالي حوزه مشغول گرديد. وي پس از پيروزي انقلاب اسلامي به تهران رفت و به تدريس، اقامه جماعت و ارشاد مردم پرداخت. از ايشان تاليفاتي بر جاي مانده كه حديث از نظر شيعه، كاوشهاي علمي و تقريرات درس فقه آيتاللَّه بروجردي از آن جملهاند. اين عالم خدمتگزار سرانجام در آخر مرداد 1379ش برابر با بيستم جماديالاول 1421ق بدرود حيات گفت و در بهشت زهرا به خاك سپرده شد.
درگذشت حسین عرب از پیشکسوتان ورزش کشتی آزاد
'حسین عرب' که جزو نخستین کشتی گیران ملی پوش کشتی آزاد ایران به حساب می آید، روز سه شنبه 31 مرداد 91در کشور کانادا درگذشت. حسین عرب در دهه 40 میلادی عضو تیم ملی کشتی آزاد کشورمان بود و از جمله بنیانگذاران کشتی مدرن در ایران به شمار می رود که در کنار بزرگانی چون 'حسن سعدیان'، مرحوم پهلوان 'ابوالقاسم سخدری'، مرحوم پهلوان 'یعقوبعلی شوروزی'، مرحوم 'عبدالله مجتبوی'، مرحوم 'امیر حمیدی'، 'محمود ملاقاسمی' و ... نخستین ترکیب تیم ملی کشتی آزاد ایران را در دهه 40 میلادی تشکیل دادند. وی پس از آن، از هم دوره های 'جهان پهلوان تختی' به حساب می آمد و دوستی بسیار نزدیکی با جهان پهلوان داشت.
قتل سپهبد تیمور بختیار (1349ش)
سپهبد تیمور بختیار که از چندی پیش در عراق می زیست و فعالیت بزرگی را علیه رژیم شاه اجرا می کرد در شکارگاه اطراف بغداد توسط یک عضو امنیتی ایران که خود را از نزدیکان او قرار داده بود به ضرب پنج گلوله به قتل رسید. قاتل چهل و هشت ساعت بعد در مرز ایران و عراق در میان باتلاق دستگیر شد و پس از محاکمه تیرباران گردید
ارتباط تلفنی بین ایران و پکن آغاز شد(1350ش(
ضریح مطهر امامزاده داود(ع) طی مراسم با شکوهی نصب شد(1350ش(
محدوده قانونی شهر تهران برای پنج سال دیگر تمدید شد(1351ش(
سناتور دکتر احمد سید امامی استاد دانشگاه و مدیر مجله تندرست در سن 71 سالگی درگذشت. (1352ش)
وی چندین دوره نماینده مجلس شورای ملی و سناتور انتصابی بود و مدتها نیز معاونت وزارت بهداری را برعهده داشت
ازمان ثبت احوال کشور اعلام کرد در پایان تیرماه 1353 جمعیت کل کشور به 32/300/810 نفر رسید.(1353ش)
جمعیت تهران نیز 3/587/212 نفر اعلام شد
صبح امروز اعلامیه ای با عناوین «وقایع سینما رکس آبادان» و «از پنجه های خونین رژیم خون می بارد» در سلف سرویس دانشکده ادبیات دانشگاه شیراز مشاهده شد.(1357ش(
امام خمینی(ره) در پیامی به مردم آبادان، مصیبت سوختن 377 نفر از اهالی این شهر را در سینما رکس تسلیت گفتند.(1357ش(
ار ساعت 16، جمعیتی متجاوز از 50 هزار نفر (روزنامه آیندگان تعداد مردم حاضر در گورستان را 30 هزار نفر اعلام کرد) به منظور برگزاری عزاداری به مناسبت فاجعه آتش سوزی سینما رکس آبادان در گورستان این شهر اجتماع کردند.(1357ش(
علاء السلطنه از رئیس الوزرائی کنار رفت و مجدداً وثوق الدوله فرمان گرفت (1295ش(
نيروي قزاق با يك حمله شديد شهر لنگرود را از احسان الله خان پس گرفت. (1300 ش)
در اين زد و خورد شورشيان يكصد و پنجاه اسير و دويست كشته و زخمي دادند
به دستور كلنل محمدتقي خان يكصد قبضه تفنگ از اسلحه خانه پليس مشهد ضبط و تحويل ژاندارمري شد (1300 ش(
.........................................................................................................................................
رویدادهای مهم این روز در تقویم هجری
شهادت حضرت امام جعفر صادق(ع) پيشواي ششم مسلمانان(148 ق)
حضرت امام جعفر صادق(ع) پيشواي ششم مسلمانان، در اين روز به دست خليفهي عباسي، منصور دوانيقي مسموم و در مدينه به شهادت رسيد. امام صادق(ع) به شيخ الائمه نيز معروف است زيرا عمر ايشان از تمامي ائمه اطهار(ع) طولاني تر است. حضرت را در قبرستان بقيع در كنار پدر، جدّ و امام حسن مجتبي(ع) دفن كردند. آن امام به هنگام شهادت شصت و پنج سال داشته و مدت سي و چهار سال از امامت حضرتش ميگذشت. در ميان امامان معصوم(ع)، براي هيچ كدام همانند امام صادق(ع) فرصت و شرايط مساعدي پيش نيامد تا بتوانند در سطح وسيع به انقلاب فرهنگي بپردازند و با تشريح فرهنگ غني و پُرمايهي اسلام، بر گسترش اين دين آسماني بيفزايند. ولي براي امام صادق(ع) اين فرصت، در گير و دار كشمكشها و رودرويى بنياميه و بنيعباس و جنگ قدرت به دست آمد. آن بزرگمرد علم و عمل از اين فرصت استفادهي كامل كرد و اسلام و فقهِ آن را از ديدگاه ائمهي اهلبيت(ع) معرفي نمود و با تربيت شاگردان بسيار و برجسته، حيات تازهاي به اسلام و مسلمين بخشيد و فرهنگ ناب تشيّع را كه از متن اسلام محمدي و علوي نشأت گرفته بود به جهانيان عرصه كرد. امام صادق(ع) به عنوان رييس مذهب جعفري حوزهي علميهي اسلامي در سطح عميق و وسيع تشكيل داده و علوم اسلامي را تدريس مينمود. در اين حوزه، چهار هزار نفر به فراگيري علوم آل محمد(ص) ميپرداخته و حضرت در اين زمان، اسلام اصيل را از زير حجاب تيره و تار اسلام بنياميه و بنيعباس آشكار ساخت.
وفات "احمد هروي" محدث و نويسندهي ايراني(536 ق)
احمد هروي محدث و نويسندهي مسلمان ايراني از مدرسين برجستهي مدرسهي نظاميه بلخ به شمار ميرفت. معروفترين شاگرد او كه در محضرش پرورش يافت، رشيد الدين وطواط، اديب، شاعر و سخنسراي شهير بلخ بود. هروي در سال 520 ق پس از مراسم حج به بغداد آمد و به درخواست گروهي از دانشمندان و نويسندگان اين شهر به تدريس حديث و ادبيات پرداخت.
امضاي معاهدهي دوّم ابريشم بين امپراتوري عثماني و پادشاهي صفويه(1025 ق(
حملهي مزدوران رژيم ستم شاهي پهلوي به مدرسهي فيضيه در قم(1383 ق)
همزمان با 25 شوال، سالروز شهادت امام جعفر صادق(ع) برابر با دوم فروردين سال 1342 ش، مجلس سوگواري از طرف حضرت آيتاللَّه گلپايگاني در مدرسهي فيضيهي قم برگزار شد. در اين مراسم عدهي زيادي از مزدوران رژيم پهلوي با لباس كشاورزان و چماقداران ضمن برهم زدن سخنراني، به ضرب و شتم طلاب پرداختند. در اين حملهي وحشيانه، ضمن اهانت به ساحت مقدس قرآن كريم، بر اثر پرتاب طلبهها از طبقات فوقاني و پشتبامِ مدرسه، تعداد زيادي كشته و مجروح شدند. اين واقعه، به شدت از جانب امام خميني(ره) محكوم شد و سخنراني شديدي عليه رژيم شاه ايراد فرمودند. رژيم با اين عمل ميخواست هم زَهرهچشمي از روحانيت بگيرد و هم حوزه را در مقابل مردم قرار دهد. اما افشاگريهاي حضرت امام و وقايع پس از آن، رژيم پهلوي را رسوا ساخت.
.........................................................................................................................................
رویدادهای مهم این روز در تقویم میلادی
ولد "دني پاپن" فيزيكدان فرانسوي و مخترع ديگ بخار (1647م)
دني پاپن، يكي از مخترعان برجسته فرانسوي، در 22 آگوست 1647م در اين كشور به دنيا آمد. وي از نوجواني به امور صنعتي و فني علاقه داشت. از اينرو پس از طي تحصيلات خود در پاريس، راهي لندن شد و با يكي از دانشمندان آن سامان، درباره تكميل ماشين فشار هوا همكاري نمود. پس از چندي، پاپن براي اولين بار به نيروي بخار آب پي برد و در صدد استفاده از اين نيرو برآمد. از اين رو نخستين ديگ بخار را در سال 1688م اختراع كرد و در سالهاي بعد به تكميل آنپرداخت. اين دستگاه كه به ديگ بخار پاپن شهرت يافت، شامل ظرفي كاملاً سربسته بود كه در معرض حرارت قرار ميگرفت. بخار آب متراكم در ديگ، فشاري درآن ايجاد ميكرد كه باعث بالا رفتن غليان آب ميگرديد. پاپن، براي اين ديگ، دريچه اطميناني نيز ساخت تا به هنگامي كه فشار بخار آب از حد معيني تجاوز ميكرد، دريچه خود به خود گشوده ميشد و بخار از آن به خارج راه مييافت. اين اختراع و ديگر كارهاي عملي پاپن باعث شد كه وي به عضويت انجمن سلطنتي درآيد. پس از چندي، پاپن از فشار داخل ديگ، به فكر استفادههاي عملي از نيروي بخار آب افتاد و اولين نيروي كارآمد را براي حركت كشتيها فراهم آورد. پاپن را به دليل اين اختراع مهم، پدر بخار لقب دادند.
مرگ "وارِن هستينْگِز" سياستمدار انگليسي (1818م)
وارن هسْتينگِزْ، سياستمدار انگليسي در ششم دسامبر 1732 متولد گرديد و با حمايت عمويش توانست به تحصيلات خود ادامه دهد. علاقه وي به ادبيات، او را به سوي ادبيات و تمدن كهن و ريشهدار هند سوق داد. همين مسئله در سال 1750م زمينه شروع به كار وي به عنوان منشي در شركت هند شرقي انگليس شد و از آنجا كه به دنبال كسب شهرت و جوياي نام بود، در همين راه پيش رفت. هستينگز در سي و نه سالگي به حكومت بنگال رسيد و تا سال 1774م به مدت شش سال اين سمت را در اختيار داشت. وي از همين سال به مدت 10 سال تا 1784م به عنوان اولين فرماندار كل هندوستان انتخاب گرديد. هستينگز در اين مسئوليت، با اتخاذ سياستهاي سختِ قضايى و مالي به آن چنان رفتار ظالمانهاي دست زد كه از سوي سياستمداران و حقوقدانان انگليسي، به انجامِ جنايتهاي بزرگ و از جمله سوء استفادههاي مالي و تعدّي به مردم متهم و محكوم محكوم گرديد. بر همين اساس وي در سال 1784م از سمت خود استعفا داده و به انگلستان بازگشت. با اين حال، در نتيجه تلاش برخي از بشردوستان، از رفتار خشونتآميز انگلستان در هند پرده برداشته شد و به محاكمه طولاني مدت هستينگز و البته برائت وي انجاميد. وارن هستينگز سرانجام در بيست و دوم اوت 1818م در 87 سالگي درگذشت.
امضاي قرارداد "ژنو" در مورد عدم تعرض به مجروحين و اسيران جنگ (1864م)
پس از پيشنهاد شخصي به نام هنري دونان مبني بر اين كه خدمت به رنجوران و زخميهاي نظامي، فعاليتي بيطرف محسوب شود، انجمن خيريه ژنو، از اين پيشنهاد استقبال كرد. در نتيجه يك كنفرانس بينالمللي با شركت نمايندگان 16 كشور آسيايى، افريقايى، امريكايى و اروپايى در ژنو تشكيل يافت و موافقتنامه سال 1864م براي بهبود وضع مجروحان نظامي ميادين جنگي تدوين يافت. اين قرارداد كه نمايندگان 12 دولت از كشورهاي شركتكننده آن را در 22 اوت 1864م امضا كردند، شامل اين موارد بود: بيطرف شمردن متصديان خدمات پزشكي نيروهاي مسلح، رفتار انساني با زخميها و بيطرفي غير نظامياني كه داوطلبانه به كمك زخميهاي جنگ ميشتابند. همچنين علامتي بينالمللي به منظور مشخص ساختن اعضا و وسايلي كه در اين راه به كار ميروند پيشبيني شده بود. اين قرارداد زمينه پيدايش سازمان صليب سرخ جهاني گرديد.
انتخاب "هنري كيسينْجِر" به وزرات امور خارجه امريكا (1973م)
هنري آلفرد كيسينجر، سياستمدار يهودي و برجسته امريكايي در 27 ماه مه 1923 در آلمان متولد گرديد و در 15 سالگي همزمان با اوجگيري فشارهاي نازيها به اتفاق خانواده به امريكا مهاجرت نمود. وي تحصيلات خود را تا مقطع دكتراي علوم سياسي در اين كشور ادامه داد. كيسينجر آنگاه به همكاري با شوراي روابط خارجي و بنياد راكْفِلِر پرداخت و به عنوان استاد دانشگاه هاروارد به تدريس پرداخت. وي پس از چندي به عنوان مشاور شوري امنيت ملي امريكا برگزيده شد و سرانجام در سال 1965 مشاور رسمي وزارت خارجه امريكا گرديد. كيسينجر از سال 1969م در جايگاه نماينده تامالاختيار امريكا در كنفرانس صلح ويتنام كه در پاريس برگزار شد، حضور يافت. اين مذاكرات پس از 4 سال به نتيجه رسيد و قرارداد آتشبس در جنگ ويتنام در 27 ژانويه 1973 امضاء شد. موفقيت كيسينجر در حل مسئله ويتنام، اگرچه براي وي جايزه صلح نوبل 1973 را در پي داشت، اما در واقع راه فرار امريكا از باتلاق ويتنام را هموار نمود. از ديگر اقدامات كيسينجر در صحنه روابط بينالملل، ميتوان به فراهم آوردن مقدمات سفر نيكسون، رئيس جمهور امريكا به چين را ذكر نمود. اين اقدام از آنجا كه در دوره اوج جنگ سرد و روابط تنشآلود امريكا و شوروي صورت ميگرفت و از طرف ديگر اولين سفر رئيسجمهور امريكا به چين كمونيست بود، اهميت بسياري داشت. عملكرد كيسينجر در صحنه سياست خارجي امريكا به نتايجي از جمله تنشزدايي با شوروي وامضاي قرارداد محدود ساختن سلاحهاي استراتژيك انجاميد. سرانجام مجموعه اقدامات وي باعث شد تا در 22 اوت 1973 پست وزارت خارجهدر اختيار وي قرار گيرد. حمايت از منافع امپرياليسم جهاني و رژيم صهيونيستي و تلاش در ايجاد شكاف و تفرقه ميان جوامع اسلامي از ديگر اقدامات اوست. از جمله آثار كيسينجر ميتوان از كتابهاي، مسائل استراتژي ملي، سياست خارجي امريكا و سالهاي كاخسفيد نام برد. هنري كيسينجر از نظريهپردازان سياسي و مردان تأثيرگذار در عرصه سياست خارجي امريكا به شمار ميرود.
مرگ "روژه مارتين دوگار" نويسنده شهير فرانسوي (1958م)
روژه مارتين دوگار، نويسنده و رمان نويس معروف فرانسوي در 28 فوريه 1881م در نزديكي پاريس به دنيا آمد. وي در دوران تحصيل به تدريج به ادبيات علاقهمند شد و به فراگيري اصول نويسندگي پرداخت. مارتين دوگار پس از چندي رمان زندگي مرد مقدس و سپس داستان صورت پذيرفتن را منتشر كرد كه آثار خوبي از كار درنيامدند و با شكست مواجه شدند. از اين رو مارتين دوگار تصميم گرفت كه همه عمر را به دور از شهر به سر برد و به رماننويسي بپردازد. وي پس از جنگ جهاني اول، يادداشتهايش را براي خلق اثري مهم بر مبناي مشاهدات و حوادثي واقعي فراهم آورد و هفده سال از عمر خود را صرف تنظيم آن نمود تا سرانجام رمان نه جلدي خانواده تيبو را به تدريج منتشر كرد.شيوه نگارش در اين اثر بسيار متعادل است و از رواني و سهولت برخوردار ميباشد. قدرت مارتين دوگار از طرفي در عرضه كردن تصويرهاي كلي و زنده و وصف حوادث به صورتي واقعي و واكنشهاي اين حوادث در مردم است كه با استادي و تيزبيني و صراحتي ستايشانگيز بيان شده است. از طرف ديگر، اين قدرت در تعمق و نفوذ نويسنده، در طريقه زيستن افراد در دل حوادث و شركت آنان در تحولاتْ آشكار ميگردد. شاهكار خانواده تيبو، جايزه ادبي نوبل در سال 1937م را براي مارتين دوگار به ارمغان آورد و او را بيش از پيش به شهرت رساند. در ادبيات معاصر، روژه مارتين دوگار، بي شك مقامي كاملاً خاص دارد. وي بيش از هر چيز به مسائل مربوط به جامعهشناسي و روانشناسي و حتي روانپزشكي علاقه داشت كه در آثارش با موشكافي فراوان مورد توجه قرار گرفته است. درنظر عدهاي، او بيش از حد، احساسها و واكنشهاي شخصي را در مسير داستان دخالت ميدهد تا جايى كه حضورش در مكالمهها به حدّ اعلا احساس ميشود. برخي مارتين دوگار را تاريخ نگاري اخلاقگرا دانستهاند كه زندگي روزمره يك نسل را به رشته تحرير درآورده است. وي در سالهاي پاياني عمر خود خاطرات زندگي شخصي و ادبي را براي چاپ به ناشر سپرد كه در آن با صداقت بسيار و فروتني كامل، دشواريها، ترديدها و شكستهاي خويش را بيان كرده است. روژه مارتين دوگارسرانجام در 22 آگوست سال 1958م در 77 سالگي درگذشت.
