شنبه, 10 اسفند 1392 ساعت 03:30
آیین های نوروزی در تاجیکستان :«مراسم گل گردانی همراه با نوای بلبل خوانی»
یکی دیگر از مراسم مهم وابسته به نوروز و کارهای کشاورزی «گل گردانی» نام دارد. مراسم گل گردانی را بایچیچک یا بایچیچک گویی نیز می نامند. مردم تاجیک از زمان‌های قدیم به مناسبت بیداری طبیعت و آغاز شکوفه دهی گل‌ها و درختان به گل گردانی می‌پرداختند. در گذشته وظیفه گل گردانی بر عهده بزرگسالان بود. اما این مراسم اکنون در اکثر محل‌ها توسط بچه‌ها و جوانان انجام می‌شود. این مراسم به این صورت اجرا می‌شود که پیش از فرا رسیدن نوروز گل گردان ها و کودکان به دره و کوه و دشت و تپه رفته و از آنجا گل زردک یا سیاهگوش (بایچیچک) می‌چینند. سپس با دسته‌های گل، روستا به روستا می‌گردند و به ساکنان آنها، مژده رسیدن بهار و پایان یافتن زمستان و آغاز کشت و کار بهاری را با اشعاری از جمله اشعار زیر، نوید می‌دهند:
بهار آمد ، بهار آمد
به دهقان وقت کار آمد
به دوستان گل قطار آمد
بهار نو مبارک باد
سنگ آمد . سنگ آمد
پیش بز لنگ آمد
میربچه به جنگ آمد
بهار نو مبارک باد
بهار آمد به صد الوان
نیمش برف و نیمش باران
که طوطی در قفس نالان
بهار نو مبارک باد
بهار آمد به نیک روزی
به بارانِ شبان روزی
بچین گل های نوروزی
بهار نو مبارک باد
*******
و یا
گل آوردیم از آن پایان
خبرت می‌کنیم دهقان
بده غله به گل گردان
بهار نو مبارک باد
************
و یا
ای چیچک بای چیچک
گل گل‌ها بای چیچک
بوی بهار بای چیچک
بای چیچک آمد لوچک
تماشا کن کیلین چک
ای خاله خاندار
هرچه می‌خواهی برار
در «خجند» نیز از ویژگی‌های مراسم بای چیچک این است که کودکان با توجه به افراد خانواده، مضمون ترانه را انتخاب می‌کنند و می‌خوانند.
مثلا چنانچه زن و شوهر در انتظار فرزند پسر باشند، این بخش از ترانه را بسیار می‌خوانند:
بای چیچک بای چیچک
تخته چه و تخته چه
خدا دهد پسرچه
و اگر زن و شوهر در انتظار فرزند دختر باشند کودکان با صدای بلند این بخش از ترانه بای چیچک را می‌سرایند:
بای چیچک، بای چیچک
ریکه چه ریکه چه
خدا دهد دخترچه
اما برای خانواده‌ای که هنوز فرزندی به دنیا نیاورده‌اند با ذکر نام عروس، ترانه ویژه مراسم بای چیچک را قرائت می‌کنند:
بای چیچک، بای چیچک
حبیبه خان کیلین چک
سال دیگر این روزا
می‌جنبانند بیلن چک
مراسم بای چیچک نزد هر خانه با توجه به استقبال صاحبخانه از کودکان به پایان می‌رسد، یعنی چنانچه صاحبخانه از کودکان پذیرایی مقبول انجام دهد، این بیت را به عنوان قدردانی از لطف صاحبخانه به تکرار می‌سرایند:
احمد احمد
دادَگی به رحمت
(به دهنده تشکر)
ولی اگر صاحبخانه با هر دلیلی در را باز نکند یا از کودکان پذیرایی نکند آنان با صدای آرام می‌خوانند:
اخنه اخنه
ندادگی زخنه
(ندهنده خصیص)
البته باید گفت جشن بایچیچک یا گل بهمن روز و یا گل گردانی تاریخ بخصوصی ندارد و وابسته به میل طبیعت است و هرگاه نخستین گل‌های بهمن جوانه بزنند و کودکان این گل‌ها را پیدا کنند، مژد رسیدن بهار در کوی و برزن طنین می‌اندازد.
ناگفته نماند که این مراسم در مکان های مختلف با نام های خاص نامیده می شود بطور مثال مردم دره «حصار» و تاجیکان استان «سرخان دریا» ازبکستان این مراسم را با نام «گل‌گردک» برگزار می‌کنند.
تاجیکان دره «قشق دریا»، «سمرقند»، دره «زرافشان»، «فرغانه» و غیره هنگام گل‌گردانی (در گویش محلی به «گل بهمن» می‌گویند) گل‌ها را در دست گرفته و این مراسم را تحت عنوان « بای چیچک»یا «بای چیچک گویی» دایر می‌کنندو ساکنان برخی از روستا‌های بالادست دره زرافشان این مراسم را «بای کندک» و «کندکی» نیز می گویند. و در برخی محل ها نام بهار نو مبارک باد و گل نوروزی هم معمول است.
منتشرشده در
در تاجیکستان
آخرین‌ها از Super User
- درگذشت احياگر موسيقي «فلك» ، صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/12/2
- بعثت شادابي حيات - صفحه اول روزنامه اعتماد 1402/11/18
- حضور در تئاتر لیلی و مجنون در تالار وحدت ؛ نمایشی از یعقوب صدیق جمالی
- عکس خوانی دکتر شعردوست (دیپلمات سابق و پژوهشگر آسیای میانه و قفقاز)
- بزرگداشت هشتادوچهارمین سالگرد تولد استاد ساوالان
